تحلیل سازوکار روایت پازولینی از «ادیپ» سوفوکل برمبنای نظریة پنجره‌های کانونی‌شدگی مانفرد یان

Abstract

بررسی «روایت» یکی از شیوه‌های تحلیل اقتباس به‌شمار می‌آید. یکی از جزئیاتی که در تحلیل روایت موجب گسترش متن مقصد نسبت به متن مبدأ می‌شود، پژوهش زاویة دید در روایت است. مانفرد یان در نظریة پنجره‌های کانونی‌شدگی به این مسئله پرداخته و آن را به‌مثابة سازوکاری در نظریة تحلیل روایت سامان داده است. پیر پائولو پازولینی در فیلم «ادیپ‌شاه» (1967)، از همین منظر اقتباس خود را از نمایش‌نامة «ادیپ شهریار» اثر سوفوکل شکل داده‌ است. «ادیپ» سوفوکل در فیلم پازولینی به‌مثابة یک پیش‌داستان رخ می‌دهد تا فیلم‌ساز از منظر شخصیت افسر فیلم خود، تفسیری تازه از اثر کلاسیک یونانی را شمایل بخشد. در این پژوهش تطبیقی که به‌روش کتابخانه‌ای انجام شده، بنابر نظریات پنجره‌های کانونی‌شدگی مانفرد یان، به این سؤال پاسخ داده شده که پازولینی چگونه در سازوکار روایی خود از یک نمایش‌نامة کلاسیک، چونان عاملی تداعیگر، برای مواجهة شخصیت امروز خود با جهان سود برده ‌است. همچنین این فرضیة پژوهش به‌اثبات رسیده است: به‌نظر می‌رسد آثار کلاسیک، به‌مثابة عناصر تداعیگر، امکان پدید آوردن سازوکار روایی را موجب می‌شود که فرایند درک را در جهان امروز میسر می‌کند. <strong> </strong>