ظرفیت‌شناسی نقد فرهنگی روایت

Abstract

هدف پژوهش حاضر کمک به کاربرد بیشتر ادبیات روایتی به‌منظور استفاده از ظرفیت­های آن در نقد فرهنگی است. ازجملۀ اهداف نقد فرهنگی و مطالعات فرهنگی این است که به‌مثابۀ پروژه­ای برای کاربردی کردن ادبیات روایتی در جامعۀ مدرن عمل کند؛ زیرا جامعۀ مدرن به متون ادبی علاقۀ چندانی ندارد. این چالش فرهنگی بزرگی است که پژوهشگران ادبیات و مطالعات فرهنگی دربارۀ آن می­اندیشند و می­خواهند برای رفع آن راهکارهای عملی ارائه کنند. در چنین شرایطی، لازمۀ راه یافتن روایت به جامعه این است که ویژگی‌هایی خاص داشته باشد. زبان نمادین، بازنمایی و ویژگی­های نشانه­شناسانه برخی از ویژگی­های کلی روایت هستند. این­ ویژگی­های کلی و مولِّد، قابلیت­های فراوان دیگری را نیز در روایت ایجاد می‌کنند که منجر به تبدیل آن به فضایی مناسب برای نقد فرهنگی می‌شوند. تبلور نقد فرهنگی، نقش فرهنگی نماد، توصیف مستند جامعه، تبیین توهم و ذهنیت، و مفهوم شکل ازجمله مؤلفه­های فرهنگ­ساز روایت هستند که پژوهش حاضر در تحلیل ظرفیت­های نقد فرهنگی، آن‌ها را بررسی می­کند. وجه مشترک همۀ این مؤلفه­ها این است که به ارزش­های انتقادی گفتمان ادبی می‌افزایند و از طریق تبدیل ادبیات روایتی به فضای نقد و نوآوری، ظرفیت­های تولید و نقد فرهنگی روایت را تقویت می­کنند. بنابراین دستاورد پژوهش حاضر این است که ظرفیت­های نقد فرهنگی روایت را تبیین می­کند و از طریق کمک به کاربرد بیشتر ادبیات روایتی، به امکانات نقد فرهنگی و مطالعات فرهنگی می­افزاید.<br />