تأثیر تاریخ کاشت روی برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی، رشد و تحمل به گرما در سه رقم برنج در خوزستان

Abstract

به‌منظور بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر روند رشد شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و میزان فتوسنتز خالص و هم‌چنین بررسی عملکرد ارقام برنج آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک بار خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شمال خوزستان اجرا گردید. عامل اصلی تاریخ کاشت در سه سطح (5 خرداد، 20 خرداد و 5 تیر) و عامل فرعی شامل سه رقم عنبوری قرمز (بلند و کوتاه) و چمپا بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین تاریخ‌های مختلف کاشت و ارقام در تمامی صفات تفاوت معنی‌دار وجود داشت، ولی اثر متقابل دو عامل بر هیچ‌یک از صفات معنی‌دار نبود. بیش‌ترین مقدار شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و میزان فتوسنتز خالص مربوط به تاریخ کاشت اول و بیش‌ترین عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت سوم بود. شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول در تاریخ کاشت 5 خرداد که بیش‌ترین تنش حرارتی در مرحله زایشی را دارا بود در مدت زمان کمتری به حداکثر رشد خود رسیدند که البته پس از آن شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول به سرعت کاهش یافتند که می‌توان از آن به‌عنوان مکانیسمی جهت فرار از گرما نام برد و این در حالی بود که میزان فتوسنتز خالص بیش‌ترین تغییرات را در تاریخ کاشت 20 خرداد دارا بود. در بین ارقام نیز کم‌ترین تغییرات در شاخص‌های فوق را عنبوری پا کوتاه و بیش‌ترین عملکرد را رقم چمپا با متوسط 4/3795 کیلوگرم در هکتار دارا بودند.