ارزیابی تغییرات سیستم دفاعی آنزیمی و غیرآنزیمی ارقام سویا در واکنش به تنش خشکی طی مراحل رشد زایشی

Abstract

سویا گیاهی دیپلوئید با سازگاری نسبی گسترده در شرایط مختلف محیطی است. تنش خشکی از مهم­ترین عوامل محدودکننده تولید محصول سویا در مناطق خشک و نیمه­خشک به­شمار می­رود. علاوه­بر تغییرات فیزیولوژیک ناشی از بروز تنش، خسارت فزاینده عوامل اکسنده نیز موجب محدودیت رشد و تولید می­گردد. در این تحقیق میزان رادیکال‌های سوپراکسید و پراکسید هیدروژن، مقادیر آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز، تغییرات اسید اسکوربیک، آلفا توکوفرول، کاروتنوئید و میزان شاخص اکسیداسیون سلولی در سه ژنوتیپ سویا (DPX، ساری و لاین WE6) تحت شرایط تنش خشکی شامل آبیاری بعد از 50 میلی­متر تبخیر به­عنوان تیمار شاهد (عدم تنش)؛ آبیاری بعد از 100 میلی­متر تبخیر و آبیاری بعد از 150 میلی­متر تبخیر) در مراحل زایشی (گلدهی، غلاف­بندی و پر شدن دانه) اندازه­گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش برای تمامی صفات معنی­دار گردید. بر این اساس افزایش میزان آنزیم‎های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز و عوامل پاد اکسیدان غیرآنزیمی (اسید اسکوربیک، کاروتنوئید و آلفاتوکوفرول)، بیانگر نقش فعال سیستم‌ دفاعی آنزیمی و غیرآنزیمی ژنوتیپ‎های سویا در پاسخ به تنش خشکی بود. رقم DPX و لاین WE6 با داشتن خصوصیات مطلوب‌تر از لحاظ میزان فعالیت عوامل پاد اکسیدانی تحت تنش خشکی برتری معنی­داری نسبت به رقم ساری نشان دادند که بیانگر تحمل نسبی بیشتر آن‏ها بود.