مطالعه زادآوری و برخی خصوصیات جوانه‌زنی بذر حاصل از علف‌هرز چاودار وحشی (Secale cereale) در تداخل با ارقام گندم نان

Abstract

بررسی تولید بذر علف­هرز و خصوصیات آن در شرایط رقابت با گیاه زراعی، در پیش‌بینی و مدیریت بلندمدت علف­های­هرز اهمیت زیادی دارد. از این‌رو در تحقیق حاضر، دو آزمایش مزرعه­ای و آزمایشگاهی اجرا شد. فاکتورهای آزمایش مزرعه­ای شامل چهار رقم گندم (سایسون، الوند، چمران و سپاهان) و تراکم­های علف­هرز چاودار وحشی (Secale cereale) در چهار سطح (20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) بود و در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در بخش آزمایشگاهی برای بررسی صفات مربوط به جوانه­زنی علف­هرز، 25 عدد بذر تولید شده چاودار وحشیاز هر یک از کرت­های تداخل طرح مزرعه­ای برداشت شد و به‌عنوان یک واحد آزمایشی منظور گردید. در قسمت مزرعه­ای صفات تولید بذر، تعداد سنبله بارور، تعداد بذر در سنبله، تعداد بذر در واحد سطح و وزن هزار دانه چاودار وحشی اندازه‌گیری شد. در شرایط آزمایشگاهی صفات درصد جوانه­زنی تجمعی، میانگین مدت زمان جوانه­زنی، طول ساقه­چه، طول ریشه­چه، وزن خشک ساقه­چه و ریشه­چه بذرهای چاودار وحشی بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر بازدارندگی دو رقم الوند و سپاهان نسبت به ارقام چمران و سایسون بر صفات تعداد سنبله بارور، عملکرد دانه و تعداد دانه تولیدی علف­هرز چاودار وحشی بیشتر بود. همچنین بذرهای چاودار وحشی به‌دست آمده از تداخل با دو رقم الوند و سپاهان، درصد و سرعت جوانه­زنی تجمعی پایین­تری نسبت به بذور حاصل از تداخل با دو رقم دیگر داشتند. به‌طورکلی طول و وزن خشک ریشه­چه، طول و وزن خشک ساقه­چه در بذرهای علف­هرز به‌دست آمده از تداخل با ارقام الوند و سپاهان به‌طور معنی­داری کمترین مقدار بود. رقم سپاهان در مقایسه با سایر ارقام گندم، بیشترین تاثیر منفی بر چاودار وحشی از نظر تعداد بذر دارای توانایی جوانه­زنی داشت. همچنین موجب کاهش شدیدتر اکثر خصوصیات رشدی گیاهچه علف­هرز شد. از این‌رو رقم مزبور برای کنترل آلودگی مزرعه در هر دو بازه کوتاه‌مدت و بلندمدت مناسب بود.