مقایسه عملکرد، اجزا عملکرد و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در ژنوتیپ¬های قدیمی و جدید برنج

Abstract

جهت تعیین مهم­ترین اجزای موثر بر عملکرد دانه برنج و سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از هر یک از بخش­های اندام هوایی در عملکرد دانه، آزمایشی در سال زراعی 84-1383 در موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت ماندران (آمل) با ده ژنوتیپ برنج در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ژنوتیپ­های مورد مطالعه شامل 8 لاین امید بخش و دو رقم به عنوان شاهد شامل فجر و ندا بود. در این آزمایش صفاتی از قبیل وزن هزار دانه، تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشه در واحد سطح و تعداد دانه پر در خوشه به عنوان اجزای عملکرد و سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از هر یک از اندام­های هوایی شامل ساقه، برگ پرچم و سایر برگ­ها و همچنین شاخص سطح برگ در مرحله گل­دهی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ­های برنج از نظر تمامی صفات مورد آزمون به استثنای وزن هزار دانه و درصد دانه پر، دارای اختلاف معنی­دار در سطح 1 درصد بودند. در بین ژنوتیپ­های مورد بررسی لاین 106 بالاترین عملکرد دانه و لاین شماره 104 کم­ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. لاین 106 در مقایسه با ژنوتیپ­های دیگر دارای بالاترین میانگین وزن هزار دانه و تعداد خوشه در واحد سطح، همچنین تعداد دانه در خوشه متعادل و درصد دانه پر بالایی بود. شاخص سطح برگ بالا در مرحله گل­دهی در این لاین همچنین موجب افزایش انتقال مجدد مواد در دوره پر شدن دانه شد. نتایج این بررسی حاکی از آن است که وزن هزار دانه و تعداد خوشه در واحد سطح دارای همبستگی بالایی با عملکرد هستند و می­توان از آن­ها در انتخاب ژنوتیپ برتر در جهت بهبود عملکرد دانه استفاده کرد.