مطالعه تطبیقی تکالیف ضابطان دادگستری در رعایت حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و قانون سابق

Abstract

زمینه و هدف: فصل دوم آیین دادرسی کیفری به تعیین تکالیف ضابطان دادگستری به ویژه ضابطان عام (یا همان فرماندهان، افسران و درجه‌داران آموش‌دیده نیروی انتظامی) می‌پردازد و نقش مهمی در تحقق عدالت کیفری و رعایت حقوق متهمین و اصحاب دعوی دارد. روش: این تحقیق از جهت هدف کاربردی و از جهت روش توصیفی (تحلیل محتوا) است. یافته‌ها و نتایج: مراجع قضایی ایران قبل از تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، دو قانون شکلی عمده را در مراحل دادرسی کیفری مورد استفاده قرار می‌دادند. بدواً قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب 1373، سپس قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری 1378 و همچنین قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب 1381 که به قانون احیای دادسراها نیز مشهور است. با توجه به اینکه قانون آ.د.ک1392 نسبت به مقررات قبلی یاد شده دستخوش تغییرات عمده شده و همچنین نظر به اهمیت تکالیف و وظایف ضابطان دادگستری در رعایت حقوق متهمین بر آن شدیم در این تحقیق که به شیوه کتابخانه‌ای (اسنادی( انجام شده در راستای استفاده کاربردی، ضمن بیان مبانی نظری به صورت تطبیقی این تغییرات را بررسی نماییم. یافته‌های تحقیق حاکی است قانون 1392 علی‌رغم وجود برخی ایرادات مترتب بر آن، در بخش تکالیف محوله بر ضابطان دادگستری نسبت به قوانین سابق، دارای تقنین ماهوی و شکلی دقیق‌تر، صریح‌تر، گسترده‌تر و همراه با نوآوری‌ها در رابطه با حقوق متهم (تفهیم کلیه حقوق مقرر در قانون و فراهم آوردن سازوکارهای استفاده از آن مانند حقوق دفاعی، حقوق فرد تحت‌نظر، حق داشتن وکیل و غیره) در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی بوده و جنبه-های حمایتی بهتری دارد.