کاربست مدل تحلیل رفتار متقابل در حوزه عملیات روانی و قدرت نرم در جنگ‌های نیابتی جهان اسلام

Abstract

از دیدگاه سازه‌باوری، به ساخت اجتماعی واقعیت تأکید می‌شود، روابط انسانی روابطی اجتماعی هستند و ما پدیدآورنده دنیایی هستیم که در آن زیست می‌کنیم و همین دنیا بر رفتار ما نیز تأثیر می‌گذارد. عملیات روانی که به هدف تأثیرگذاری بر نیروهای خودی بی‌طرف و دشمن توأمان صورت می‌پذیرد، تغییر در واقعیت‌های اجتماعی به کمک تغییر ذهنیت‌ها و باورها مورد نظر است. در نظریه تحلیل رفتار متقابل اریک برن مفهوم بازی‌های روانی را بکار می‌گیرد که هدف از آن شناسایی مجموعه تکنیک‌هایی به هدف تحت تأثیر قرار دادن نظام ارزشی و اعتقادی مخاطبان، و هیجانات، انگیزه‌ها، نحوه استدلال یا رفتار آن‌ها است. بازی روانی به هدف اقرار مخاطب علیه خود، یا تقویت نگرش‌ها و رفتارهای مطلوب بازی‌کننده انجام می‌شود و ممکن است با عملیات پنهان‌سازی نیات واقعی یا مجری واقعی عملیات توأم شود؛ بنابراین، در این مقاله با ترکیب دو نظریه سازه‌باوری و تحلیل رفتار متقابل تلاش می‌شود تحلیلی از تکنیک‌های به کار گرفته‌شده در جنگ‌های نیابتی جهان اسلام توسط غرب و متحدان آن ارائه شود. بدین منظور، نه بازی روانی مورد استفاده در عملیات روانی که می‌تواند اثرات بلندمدت حتی در عرصه تصمیم‌گیری‌های سیاسی و گفتمان‌سازی اجتماعی داشته باشد، مورد شناسایی و تحلیل قرارگرفته درنتیجه نشان خواهم داد که چگونه اجرای عملیات روانی می‌تواند روابط اجتماعی و حتی گفتمان‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. روش در تحقیق حاضر اسنادی و منطبق بر دو نظریه فوق است.