ریزگرد و کانون های آن: مبانی و روش های شناسایی و تثبیت این کانون ها با نگرش ویژه به دشت خوزستان

Abstract

پدیده ی ریزگرد از مهمترین چالش های زیست محیطی جوامع امروزی می باشد. شناخت این پدیده و راهکارهای مقابله با آن از مباحث نوین در رسوب شناسی محیطی است. شناسایی کانون های ریزگرد با استفاده از روش های متعددی همچون تکنیک دورسنجی و ماهواره ای، مطالعات رسوب شناسی و ژئوشیمی، ردیابی رسوب با کمک مدل های آماری و داده کاوی و یا تلفیقی از این روش ها امکان پذیر است. مهمترین عوامل ایجاد ریزگرد عبارتند از خشکسالی،فرسایش، عدم وجود پوشش گیاهی و همچنین مدیریت ناصحیح منابع آبی می باشد. برای مقابله با آثار ریزگرد مالچ پاشی، احداث بادشکن، احداث تله های رسوبی و مدیریت صحیح منابع آب از مهمترین فاکتورها و راهکار های کاهش طوفان های ریزگرد و تثبیت کانون های گردوغبار می باشد. پدیده ریزگرد تاثیر مستقیم بر سلامت انسان و بخش کشاورزی و ساخت و ساز و تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد و کاهش کیفیت زندگی داشته است. وجود 7 کانون داخلی ریزگرد در کنار حدود 5 کانون خارجی ریزگرد در استان خوزستان، سبب شده که این استان همواره در معرض طوفان های گرد و غبار قرار گیرد. ترکیب رسوب شناسی این ریزگردها عموماً در سه گروه سیلیکات، کربنات و تبخیری جای می گیرد و تیپ رسوبی عمده نهشته های کانون های داخلی دشت خوزستان گل ماسه ای با کمی گراول است. پارامترهای رسوب شناسی نهشته های کانون های گرد و غبار دشت خوزستان در یک روند قائم از شمال به جنوب بهبود پیدا می کنند. خاستگاه عمده ی نهشته های کانون های داخلی گنبدهای نمکی، سازندهای مارنی، ماسه سنگی و کنگلومرایی می باشد. پایش های زیست محیطی بر روی کانون های ریزگرد و نمونه های ریزگرد دشت خوزستان حاکی از وجود آلودگی های زیست محیطی متأثر از جنگ تحمیلی، فعالیت های نفتی و پتروشیمی در کنار فعالیت های صنعتی و کشاورزی می باشد.