نقش نشانگر های رسوب شناختی و ژئوشیمیایی در شناسایی شرایط اکسیداسیون-احیا در بخش جنوبی حوضه خزر جنوبی

Abstract

یک روش تحلیلی شاخص (نشانگر­های ژئوشیمیایی (کربن آلی کل و میزان فلزات کمیاب حـساس به شرایـط اکسـیداسیون-احیا) و نشان­گرهای رسوب­شناختی) برای شناخت شرایط اکسیداسیون-احیا در بخش جنوبی حوضه خزر جنوبی مورد استفاده قرار گرفته است. بر پایه بررسی­های رسوب­شناختی، رسوبات گل­پشتیبان در بخش­های دور از منشا سکوی قاره فراوان هستند، درحالی­که تناوبی از دبریت­ها و رسوبات پلاژیک-همی­پلاژیک، بافت­های مهم در شیب و بخش­های نزدیک به منشا دشت حوضه هستند. چندین پارامتر (مانند اکسیژن محلول زیرین، کربن آلی کل، محتوی زیستی، پلت­های مدفوعی و فلزات کمیاب) پیشنهاد می­دهند که این رسوبات در محیط­هایی با شرایط متفاوت اکسیداسیون-احیا نهشته شده­اند: 1- محیط­های سکو و شیب قاره (رسوبات با شرایط اکسیدان) و 2- محیط­های دشت حوضه و حوضه­های درون­شیبی (رسوبات با شرایط کم اکسیژن). یافته­های حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که رسوبات دشت حوضه و حوضه­های درون­شیبی در زون کمینه اکسیژن بر جای گذاشته شده­اند. رسوبات کم اکسیژن دارای مقادیر بیش­تری از فلزات کمیاب (وانادیم، روی، کروم، مس و نیکل)، کربن آلی کل، پلوئید­های گلی و شامل مواد آلی نوع II هستند، درحالی­که رسوبات اکسیدان مقادیر بیش­تری از موجودات ساکن در بین رسوبات (مانند استراکودا و گاستروپودا)، پلت­های مدفوعی و مواد آلی نوع III و مخلوط II/III را دارند. مواد آلی نوع III نشان­دهنده آورد مواد آلی با منشا قاره­ای (خشکی­زی) به رسوبات سکو و شیب قاره می­باشد. میزان حفظ­شدگی ضعیف مواد آلی و زیست­آشفتگی از تجمع مواد آلی در رسوبات اکسیدان پیشگیری می­کند. این پژوهش نـشان مـی­دهـد که مـیزان حفظ­شدگی مواد آلی در بخش جنوبی حوضه خزر جنوبی بوسیله چندین پارامتر مانند اکسیژن محلول زیرین، نوع مواد آلی و محتوی زیستی کنترل می­شود.