سنجش و تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی در بافت مرکزی شهر همدان با استفاده از خودهمبستگی فضایی موران

Abstract

امروزه بیشتر شهرها و جوامع سکونت‌گاهی در مکان‌هایی بنا شده‌اند که در معرض وقوع انواع سوانح طبیعی و یا به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژی در معرض انواع سوانح انسان‌ساخت هستند از این­رو، توجه به مسائل کالبدی بافت­های مسکونی در شهرها و تبیین مفهوم "تاب‌آوری" و به تبع آن مقاوم­سازی این بافت‌ها در مواجهه با حوادث و مخاطرات احتمالی اهمیت بسیاری دارد. قلمرو مطالعه حاضر، بافت مرکزی شهر همدان که با جمعیت 55387 نفر و تعداد 13663 ساختمان مسکونی با مساحت 29722351 مترمربع می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش­شناسی توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات کالبدی-سازه­ای است و شاخص­های منتخب اسکلت ساختمان، جنس مصالح، ، تعداد طبقات، دانه­بندی، قدمت ساختمان، نفوذ­پذیری، کیفیت ابنیه و تعداد واحد استخراج می­باشند. برای کشف روند الگوها از ابزار رگرسیون و برای وزن دهی به لایه­ها در داده­های فضایی از روش خودهمبستگی فضایی استفاده شده است. همچنین برای بررسی توزیع فضایی اولویت­بندی تاب‌آوری بافت مسکونی از روش خودهمبستگی فضایی موران(Anselin local Morans) در نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج مکانی در پژوهش حاضر نشان می­دهد که 22147924 مترمربع یعنی 52/74 درصد از کل مساحت که تعداد 7280 بلوک ساختمانی را در بر می­گیرد در گروه تاب­آوری نسبتاً کم تا غیرتاب­آور قرار دارند که نیازمند برنامه­ریزی سریع­ برای این بخش­ها از بافت در شاخص­های اسکلت ساختمان، نفوذپذیری، کیفیت ابنیه و قدمت ابنیه است.