تحلیلی بر توسعه صنعت گردشگری در ناحیه زاهدان با استفاده از مدل راهبردی SWOT

Abstract

امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای جنوب شرقی آسیا را تشکیل می‌دهد. براساس پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی، صنعت توریسم با گردش سرمایه حدود 900 میلیارد دلاری در سال 2009 رتبه سوم از نظر گردش سرمایه در میان سایر فعالیت‌های اقتصادی را خواهد داشت. این در حالی است که ایران علیرغم آنکه به دلیل برخورداری از منابع سرشار محیطی و بهره-گیری از پشتوانه غنی تاریخی– فرهنگی چند هزار ساله از قابلیت ویژه‌ای در توسعه صنعت گردشگری برخوردار است، لیکن تاکنون نتوانسته سهم شایسته‌ای از این گردش سرمایه را بدست آورد؛ گرچه انتظار می‌رود در برنامه پنجم و پس از آن تا تحقق چشم‌انداز 1404 بیش از گذشته شاهد تحولی سازنده در این زمینه باشیم. سیستان و بلوچستان و بویژه ناحیه گردشگری زاهدان نیز گرچه تاکنون از جایگاه شایسته‌ای حتی در سطح ملی در این ارتباط برخوردار نبوده، ولی با توجه به طرح‌ها و برنامه‌هایی که در طرح جامع گردشگری استان در این خصوص دیده شده، در صورت تحقق آنها قطعاً شاهد ارتقا کارکردهای گردشگری و توسعه آن در استان و ناحیه گردشگری زاهدان خواهیم بود و انتظار می‌رود که با توسعه گردشگری در منطقه، ضمن ایجاد اشتغال برای گروههای مختلف، رونق صنایع دستی، حمل و نقل و صنایع وابسته، افزایش درآمد و توسعه منطقه‌ای را نیز به دنبال داشته باشد. این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با مطالعات میدانی و استفاده از مدلSWOT ، مشخصاً به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای گردشگری در ناحیه گردشگری زاهدان پرداخته است. تجزیه و تحلیل‌های حاصل از مدل فوق در این پژوهش، نشان می‌دهد که در بعد عوامل درونی، وجود جاذبه‌هایی مانند تپه‌های ماسه‌ای، غارها‌ی طبیعی هفتاد ملا، منطقه ییلاقی لادیز، گودواره سیک‌ها و غیره از نقاط قوت و در عین حال پرهزینه بودن ایجاد تأُسیسات و زیرساخت‌ها در منطقه و دسترسی ضعیف به نقاط جاذب گردشگر برای گردشگران از نقاط ضعف ناحیه مورد مطالعه می‌باشند. در بعد عوامل بیرونی مؤثر بر توسعه گردشگری می‌توان از مؤلفه عدم امنیت کافی و ناآرامی‌ها در منطقه به عنوان مهم‌ترین عامل تهدید بیرونی نام برد. گرچه کارکرد زاهدان به عنوان مرکز استان، قرارگیری میرجاوه در نزدیکی مرز ارتباطی و بین‌المللی، وجود نیروی انسانی فعال و بهره‌گیری از سرمایه‌‌گذاری بخش خصوصی در این ناحیه می‌تواند به عنوان فرصتی مناسب، جهت ارتقاء وضعیت گردشگری شهرستان کارساز باشد. در مجموع نتایج تحلیلی مقاله بیانگر آن است که استراتژی توسعه صنعت گردشگری در این ناحیه می‌تواند در برگیرنده ایجاد و ارتقا مراکز خدمات برتر پزشکی، مالی، حمل و نقل و تجارت در سطح منطقه و حوزه خلیج فارس، آسیای مرکزی و شبه قاره باشد.