نگاهی به دیدگاههای سیاسی امام خمینی(ره) (در دوره اقامت در فرانسه)

Abstract

در پایان این مقاله، نتیجه ‏اى که از مباحث سیاسى امام در چهار ماه<br /> قبل از پیروزى گرفته مى شود، ارائه مى‏گردد. لازم به ذکر است هر چند این نوشته به<br /> اختصار و ایجاز، اندیشه‏هاى امام در این دوره حساس و پرحادثه را به تدوین و نظم<br /> کشانده؛ امّا تصریح مى شود که امّهات آن را فروگذار نکرده است . لذا نتیجه‏اى که از آن<br /> ارائه مى‏شود، محصول دقیق مباحث سیاسى امام خواهدبود. 1ـ امام نه تنها با رژیم سلطنتى به عنوان یک نظام غیرمشروع، طاغوتى و ضد مردمى و<br /> غیرقابل قبول و تحمّل، مبارزه مى‏کنند؛ بلکه در طول این مدت اندیشه‏هاى کسانى را که<br /> به نحوى خواستار حفظ سلطنت منهاى حکومت هستند نیز مورد نقد قرار مى‏دهند. 2ـ امام با نفى و نقد رژیم سلطنتى، بدیل محکم و همه پسندى تحت عنوان<br /> «جمهورى اسلامى» به عنوان نظامى الهى ـ مردمى ارائه مى‏نمایند. سلوک و ضوابط<br /> بنیادین نظام سیاسى امام متّصف به قوانین اسلام و متکى به آراى مردم، در تمام مراحل و<br /> مراکز است. 3ـ امام در طول این مدت، به انحاى مختلف و با روشهاى گوناگون سعى مى‏کنند تا<br /> تلقى و تفسیر دقیقى از اسلام ارائه نمایند. مهمترین اندیشه امام در این وادى، معرفى<br /> اسلام به عنوان یک مکتب سیاسى و عبادى است که هم به دنیاى انسانها نظر دارد و هم به<br /> آخرتشان. این اندیشه امام، کارکردى دوگانه داشت؛ یکى، مبارزه با کسانى که هیچ بهره<br /> اى از اسلام نداشتند و با حکومت آن مخالف بودند، دوّم مبارزه با جریان یا اشخاصى که<br /> <br clear="all" /> دم از اسلام و دین مى‏زدند، ولى ترجیح مى‏دادند که دین از سیاست جدا باشد. 4ـ نتیجه چهارمى که از مباحث سیاسى امام حاصل مى‏شود، این است که این رهبر<br /> الهى و مردم گرا، انقلاب و قیام را در انحصار هیچ صنف و گروهى قرار نمى‏دادند.<br /> احتجاج ایشان این بود که همه ملت به پا خاسته و نهضت از متن تمامى ملت جوشیده<br /> است. 5 ـ امام غایات و خواسته‏ هاى اساسى و بنیادین این نهضت را در واقعى ترین شکل و<br /> آرمانى‏ترین حالت، در این مى‏دانستند که بااین انقلاب و تأسیس نظام جمهورى<br /> اسلامى، «سعادت»،«عدالت»،«آزادى »،«استقلال»،«برخوردارى از نعم الهى»،«رهایى<br /> از تمام قیود استعمارى و استبدادى» محقق خواهد شد. و امام این اهداف را در رعایت<br /> الگوى سیاسى «جمهورى اسلامى مبتنى بر ضوابط اسلام و متکى بر آراى ملت» متصور<br /> مى‏دانستند. 6ـ ماهیت این نظام سیاسى در نگاه امام عبارت بوده است از : خدمتگزارى،<br /> دموکراسى، عدالت حقیقى، مسوولیت حکومت در برابر ملت، رضایت و پذیرش<br /> مردمى. همه اینها از نظر امام در صورتى حفظ مى شود که قاعده سیاسى، ابتناى نظام به<br /> قوانین اسلام و اتکاى حکومت به آراى مردم در جریان مستمر باشد. 7 ـ از نظر امام، در حکومت اسلامى حق حاکمیت و تعیین سرنوشت از آن مردم است<br /> و نهادهاى مدنى و مسوولیتهاى سیاسى با نظر و رأى مردم مشروعیت مى‏گیرد. مطابق<br /> آراى امام، همه کس و همه چیز در نظام سیاسى اسلام و جمهورى اسلامى ایران، تابع<br /> مردم است و هیچ زور و تحمیلى نباید به وجود بیاید. امام بارها مطرح نمودند که<br /> حکومت مبعوث مردم است و حاکمان خدمتگزاران و تابعان مردم‏اند. 8ـ در نگاه امام، آزادى حق خدادادى و طبیعى بشر است و به عنوان حق اولیه<br /> محسوب مى‏شود. امام در این مباحث مکرر در مکرر اعلام مى ‏کنند که اسلام مرکز و<br /> پناهگاه آزادى است و آزادى از بنیادهاى دین اسلام است و در حکومت اسلامى آینده،<br /> آزادى به نحو کامل و حقیقى وجود خواهد داشت و استدلال مى‏ کنند، مطابق اصل<br /> <br clear="all" /> توحید، لازمه عبودیت الهى، آزادى است. بنابراین، هیچ کس حق سلطه بر دیگرى را<br /> ندارد. 9 ـ در این مباحث، هرچند امام معتقد بودند کار ویژه اصلى روحانیون در حکومت<br /> اسلامى، «نظارت»، «هدایت»، و «اصلاح» است؛ اما به خاطر شرایط بعدى انقلاب<br /> مصلحتا و ترجیحا اعلام کردند روحانیون مسوولیت پستهاى دولتى را برعهده بگیرند تا<br /> نظام سیاسى به عنوان اوجب واجبات حفظ شود. 10ـ امام در اغلب نوشته ها، مصاحبه ها و سخنرانیها تأکید مى‏ کنند؛ مشى دیکتاتورى،<br /> استبداد، ذلّت پذیرى، فساد، دخالت بیگانگان، ثروت اندوزى، امتیازات، فضاى اختناق<br /> و خصلتهاى ضد مردمى، به عنوان ویژگیها و خصوصیات رژیم پهلوى باید از میان<br /> برداشته شود و فضاى عدالت، رئوفت، استقلال، آزادى، معنویت، اسلام گرایى،<br /> استکبار ستیزى و مردم گرایى ایجاد گردد.