فرهنگ سیاسی، فردیت و بازتولید اقتدارگرایی در ایران

Abstract

اقتدارگرایی در ایران سابقه­ای طولانی دارد. از زمانی که نخستین امپراتوری­های باستانی و ساخت سیاسی در ایران شکل گرفت اقتدارگرایی نیز متولد شد. در تمام طول سده­های گذشته نیز ساخت سیاسی اقتدارگرا ایرانیان را همراهی کرده و ویژگی کمابیش ثابت نظام­های سیاسی در این سرزمین بوده است. اما سوال اینجاست که چرا اقتدارگرایی در طول سده­های متمادی به رغم تغییرات تاریخی و گذشت زمان با برخی تغییرات ظاهری کماکان ریشه­های عمیق خود را در ایران حفظ کرده و در قالب شبه­اقتدارگرایی تداوم یافته است؟ فرضیه نوشتار پیش­رو این است که با وجود تاثیر عوامل گوناگون، فرهنگ سیاسی را باید مهم­ترین عامل بازتولید اقتدارگرایی در ایران دانست. عاملی که موجب شده تا اقتدارگرایی و نظام­های سیاسی اقتدارگرا و شبه­اقتدارگرا از سده­های گذشته با ایرانیان و حیات سیاسی آنان همراه باشد. از میان مولفه­های فرهنگ سیاسی به مواردی بیشتر و به بعضی از آنها کمتر پرداخته شده است. در این نوشتار سعی بر این است که از میان مولفه­های متعدد عمدتاً بر روی عامل ضعف فردیت در جامعه­ی ایرانی و علل آن به ویژه ساخت اقتدارگرایانه­ی خانواده­ی ایرانی و آموزه­های مذهبی پایدار در تداوم اقتدارگرایی تمرکز شود.