سالمندی و معنای زندگی: بررسی میدانی منابع و ابعاد معنا در زنان و مردان سالمند

Abstract

مطالعه‌ی حاضر منابع و حوزه‌هایی که از نظر سالمندان به زندگی آنها معنا داده و میزان وجود و جستجوی معنای زندگی و نیز تفاوت زنان و مردان در این مولفه‌ها را مورد بررسی قرار داده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش توصیفی را افراد سالمند بالای 60 سال در شهر تهران تشکیل دادند. از این جامعه‌ی آماری 287 فرد سالمند بالای 60 سال (43/67= M؛ 75/4=Std؛ 54 درصد سالمند زن) به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و به دو ابزار برنامه‌ی ارزیابی معنای زندگی و پرسشنامه‌ی معنای زندگی پاسخ دادند. به منظور تحلیل داده‌ها از تحلیل محتوا و آزمون‌های خی دو و تحلیل واریانس استفاده گردید. نتایج حاصل حاکی از این است که "خانواده" (3/92%) و "رابطه‌ی عاطفی" (7/54 %) حوزه‌هایی هستند که با بیشترین فراوانی از سوی سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه به عنوان منبع معنا بخش به زندگی گزارش شده است. همچنین در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا دو طبقه‌ی جدید از منابع معنای زندگی مورد شناسایی قرار گرفت: "اخلاقیات" و "نیاز به پذیرش اجتماعی". سالمندان زن و مرد از نظر فراوانی تکرار برخی از منابع معنا و نیز بعد جستجوی معنای زندگی با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند. این یافته‌ها در چارچوب نظریات تحولی و معنای زندگی مورد بحث قرار گرفتند.