رابطه‌ی علّی ادراک دلبستگی و آسیب‌پذیری شخصیت با احساس تنهایی در دوره‌ی نوجوانی

Abstract

پژوهش حاضر در قالب یک مدل علّی، پیش‌آیندهای احساس تنهایی نوجوانان را مورد بررسی قرار داد. در این مدل ادراک دلبستگی به والدین و هم‌سالان به عنوان متغیرهای برون‌زاد، سبک‌های آسیب‌زای شخصیتی بلات، متغیر واسطه‌ای و احساس تنهایی متغیر درون‌زاد بودند. شرکت‌کنندگان پژوهش 426 دانش‌آموز دختر (204) و پسر (222) سال سوم دبیرستان‌های شهر شیراز بودند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از فرم کوتاه شده مقیاس احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی و پرسشنامه‌های دلبستگی به والدین و هم‌سالان و تجارب افسرده‌ساز استفاده گردید. مدل پیشنهادی پژوهش، با استفاده از نرم افزار AMOS مورد تحلیل مسیر قرار گرفت و برای تعیین معنی داری اثرات غیرمستقیم متغیرهای میانجی از روش نمونه‌گیری‌های مکرر "خودراه انداز" استفاده شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که دلبستگی به والدین، هم به طور مستقیم و هم به واسطه‌ی عوامل شخصیتیِ خود انتقادی و وابستگی، پیش‌بینی کننده‌ی منفی و معنی‌دار احساس تنهایی است؛ اما دلبستگی به هم‌سالان تنها به طور مستقیم و منفی پیش‌بینی کننده‌ی معنی‌دار احساس تنهایی است. به عبارت دیگر دلبستگی به والدین هم در شکل‌گیری طرح‌واره‌های بین فردی و هم طرح‌واره‌های درون فردی نقش دارد؛ اما دلبستگی به هم‌سالان تنها در شکل‌گیری طرح‌واره‌های بین فردی سهیم است. نتایج مقایسه‌ی نمودار مسیر دختران و پسران نشان داد که الگوی طرح‌واره‌های پژوهش، در مورد پسران نتایج کاملاً همخوان با یافته‌های کلی گروه نبود.