عوامل و پیامدهای تمایز جنسیتی در حوزه سیاست از دیدگاه جامعه شناسی اسلامی

Abstract

این مقاله پس از ترسیم چشم‌اندازی از الگوی مطلوب مشارکت سیاسی زنان در اسلام، کوشیده است با رویکرد جامعه‌شناسی اسلامی به تبیین‌ علّی و کارکردی از تمایز جنسیتی در حوزه سیاست بپردازد. جامعه‌شناسی اسلامی در الگوی مفروض این مقاله، داعیة برخورداری از خصلتی منحصر به‌ فرد از حیث روش‌های تجربی و فنون آماری ندارد و به طور عمده از نظر مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی و نیز جنبه‌های نظری، شامل جنبه‌های تبیینی، تفسیری و هنجاری، از رویکردهای موجود جامعه‌شناسی تمایز می‌یابد. در خلال مباحث مقاله با اشاره‌ای گذرا به دیدگاه‌های جامعه‌شناختی، به‌ویژه فمینیستی و سپس بیان دیدگاه اسلام، زمینة مقایسة رویکرد اسلامی با رویکردهای رقیب فراهم شده است. یافته‌ها به طور خلاصه از این قرارند: رویکرد اسلامی با تکیه بر مبانی متمایز هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی و با مفروض گرفتن پاره‌اى تفاوت‌هاى طبیعى، از جمله تفاوت‌هاى ذهنى و عاطفى میان زن و مرد و نیز قدرت بدنى کمتر زنان در مقایسه با مردان و درگیرى بیشتر زنان با فرایند تولید مثل، به تبیینی علّی می‌پردازد که در آن، مشارکت سیاسی کمتر زنان و نیز تفاوت رفتار سیاسی زنان و مردان نتیجة ترکیبی از گرایش‌های طبیعى و عوامل اجتماعی ـ فرهنگی قلمداد می‌شود. از نگاه کارکردی نیز تمایز جنسیتی در سیاست، برحسب کارکردهاى اجتماعی مهم آن به ‌ویژه افزایش کارآمدی و استحکام نهاد خانواده، ارتقاى سلامت اخلاقى جامعه از طریق کاهش اختلاط جنسى و رعایت مصالح عمومى جامعه در انتخاب مدیران سیاسی، تبیین می‌شود.