ارزیابی تبیین شعور همگانی موجودات بر اساس دلیل مساوقت در حکمت متعالیه

Abstract

آموزه دینی شعور همگانی موجودات می­تواند سهم به‌سزایی در مسیر هدایت انسان به‌سوی کمال داشته باشد. بحث از ادراک همه موجودات به‌عنوان عامل جهت دهنده افعال انسانی، نقشی أثرگذار در سبک زندگی دارد. بیشتر فیلسوفان در طول تاریخ نتوانسته­اند شعور همگانی موجودات را به لحاظ فلسفی اثبات کنند و حتی بر اساس برخی ادله، شعور مادیات را انکار کرده­اند. حکمت متعالیه در مقام ارائه تبیینی فلسفی از این آموزه دینی گام­های ارزنده­ای برداشته است و پیروان حکمت متعالیه درصدد تبیین عقلی این مسئله بر آمد­ه­اند. نویسنده با به‌کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی تطبیقی و انتقادی به بررسی دلیل مساوقت به‌عنوان مهم­ترین دلیل بر شعور همگانی موجودات در حکمت متعالیه پرداخته است. یافته­های پژوهش حاضر نشان می‌دهد دلیل مساوقت برای اثبات این مدعا کارآمد نیست. البته به اعتقاد نویسنده، می‌توان با استناد به آیات و روایاتی که به دلالت مطابقی یا التزامی بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند، به این نتیجه دست یافت که هر موجودی بهره­ای از علم دارد