جریان‌شناسی فکری امامیه در ماوراءالنهر تا قرن پنجم هجری

Abstract

یکی از مباحث نیازمند مطالعات جدّی و پژوهش‌های روشمند در تاریخ کلام، شناسایی جریان‌های کلامی گوناگون در یک منطقة جغرافیایی است. دراین‏میان، حوزة ماوراءالنهر (بخشی از آسیای میانه) که مناطق گسترده‌ای را نیز دربردارد، هنوز مورد بررسی قرار نگرفته و در باب علم کلام کمتر پژوهشی درباره آن سامان یافته است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی نشان می‌دهد برخی جریان‌های کلامی مدرسه کوفه، همچون جریان متکلمان محدّث با محوریت هشام بن حکم و جریان محدّثان با محوریت یعقوب بن یزید و ایوب بن نوح، و همچنین جریان حدیث‏محور مکتب قم و جریان عقل‌گرایی مکتب بغداد‏، چگونه به منطقة وسیع ماوراءالنهر راه یافته و از سوی چه شخصیت‌هایی تا قرن پنجم هجری در آن دیار پویا بوده است.