تبیین و ارزیابی نظریة یافت اتحادی ذات‌گرایان در باب ماهیت تجربة عرفانی با تمرکز بر دیدگاه استیس و فورمن

Abstract

<span lang="FA">ذات گرایان، که به وجود هسته‌ی مشترک میان تجارب عرفانی پایبندند، به سه گروه عمده تقسیم می‌شوند: احساس‌گرایان،قایلان به تناظر تجربۀ حسی و عرفانی و طرفداران نظریۀ یافت اتحادی. در این میان، استیس و فورمن طرفدار اندیشه یافت اتحادی‌اند. مهم‌ترین مبحثی که استیس در ضمن آن به ماهیت تجربة عرفانی پرداخته است. مسئله‌ هستۀ مشترک است که در آن به رصد ویژگی‌های مشترک تجارب عرفانی در سراسر جهان می‌پردازد. رویکرد روانشناختی و پدیدارشناختی استیس در بحث ویژگی‌های مشترک تجربة عرفانی</span><span lang="FA">– </span><span lang="FA">که ماهیت شناخت عرفانی نیز در ضمن آن مطرح شده- با دیدگاه معرفت‌شناختی در این زمینه، ارتباطی از سنخ ربط مبنا و بنا دارد. رابرت فورمن نیز فیلسوفی است که ویژگی بارز آن نقد مکتب ساخت‌گرایی است. در دیدگاه فورمن، تجارب عرفانی از سنخ علوم التفاتی نیستند، بلکه از جهت ساختار معرفتی، ماهیتی اتصالی دارند، که فورمن آن را علم هویتی می‌نامد، که بر اساس آن، دوگانگی میان عالم و معلوم از میان برداشته می‌شود. فورمن برای تجارب عرفانی، دو نوع ابتدایی و پیشرفته- که، به ترتیب، رخداد آگاهی محض و حالات ثنوی عرفانی می‌نامد- قایل است. استیس و فورمن نقاط اشتراک بسیاری دارند و البته در برخی نقطه‌نظرات با یکدیگر متفاوت‌اند.</span>