مبانی نظری مقیاس‌های دینداری در اندیشه اسلامی

Abstract

مقیاس‌هایی که امروزه در روانشناسی دین برای ارزیابی چند و چون دینداری فرد و جامعه فراهم آمده و در سطح بین‌المللی از آن استفاده می‌شود، بر اساس مبانی فرهنگی و علوم انسانی مغرب زمین فراهم آمده و از این‌رو، به‌کارگیری آن در جامعة اسلامی ایرانی ما، برای دست‌یابی به وضعیت دینداری آحاد جامعه، ناموجه است. این مقاله می‌کوشد با بررسی حقیقت دینداری و بیان پاره‌ای از مبانی اسلامی لازم‌الرعایه در این خصوص گامی هر چند کوچک در راه باز تولید مقیاس دینداری متناسب با اندیشة اسلامی بردارد. از جمله اموری که در این مقاله اهمیت رعایت آن در این مقام تبیین شده، عبارتند از : 1) لزوم تفکیک میان دین و دینداری؛ 2) رابطة مستقیم میان دینداری و سعادت؛ 3) حقیقت ایمان و جایگاه اساسی آن در دینداری؛ 4) برخورداری اکثر مردم از درجه‌ای از دینداری؛ 5) لزوم توجه به اصناف گوناگون دینداری؛ 6) جایگاه محوری نیّت در دینداری؛ 7) برتری جلوه‌های باطنی بر تجلیات ظاهری دینداری؛ 8) توجه به وضعیت فرد در شرایط بحرانی؛ 9) تسلیم قلبی بودن در برابر خداوند به مثابة روح دینداری.