تأثیر انواع خا ک پوش زیستی بر تثبیت ماسه های روان

Abstract

فرسایش بادی یکی از بزرگ­ترین مشکلات زیست­محیطی جهان است. طوفان‌های گردوغبار حاصل از جابه­جایی ماسه ­های روان می ­تواند زیان‌های جدی را به مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی وارد کند. استفاده از خاک‌پوش یکی از رایج ­ترین روش ­های تثبیت خاک برای جلوگیری از فرسایش بادی و مهارکردن ریزگرد‌ها است. در این پژوهش برای تثبیت ماسه ­های روان از پس‌ماند آلی ویناس و فیلتر­کیک حاصل از کارخانه‌های قند و کودبازیافته (کمپوست) در ترکیب با رس استفاده شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 14 تیمار (نوع خاک‌پوش آلی) انجام شد. برای آماده‌سازی بستر تیمارها از ماسه ­های بادی دشت دژگاه در استان فارس استفاده شد. تیمارهای آزمایشی برای ماسه‌بادی در سینی ­های مخصوص دستگاه تونل باد به ابعاد 50×30 ×1 سانتی ­متر پاشیده شد. سپس ویژگی ­های مکانیکی سله ­های ایجاد شده از جمله ضخامت، مقاومت فروروی، مقاومت برشی، سرعت آستانه‌ی فرسایش و فرسایش‌پذیری تیمارها اندازه ­گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان دادند که اثر نوع خاک‌پوش بر مقاومت فشاری و برشی و فرسایش‌پذیری بادی در سطح پنج درصد معنی‌دار بود. براساس مقایسه‌ی میانگین ­ها با آزمون چند دامنه‌ایی دانکن مقاومت برشی و فروروی خاک‌پوش 1 با ترکیب 25 گرم کودبازیافته + 100 گرم ویناس + 100 گرم رس بیش‌ترین، و فرسایش‌پذیری بادی آن کم‌ترین بود. باتوجه به­ تخریب ­پذیری زیستی و توجیه ­پذیری اقتصادی آن (هزینه‌ی اجرایی کم‌تر از خاک‌پوش‌های نفتی و پلیمری) بهترین ترکیب خاک‌پوش برای تثبیت ماسه ­های روان شناخته شد.