مفهوم شناسی تطبیقی عزت نفس در قرآن و روانشناسی انسان‌گرا

Abstract

در بینش قرآن، هدف از آفرینش انسان دست‌یابی به کمال دانسته شده و آن در گرو کسب عزّت نفس است. از مفهوم عزّت نفس به معنای ارزیابی و ارزشیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندیِ خویش و کارایی مفید برای خود و جامعه یاد شده است. روان‌شناسان در تبیین مفهوم عزّت نفس، با توجه به ارزشمندی وجود انسان هرآنچه موجب ارزش و پیشرفت و موفقیت او باشد را به عنوان ابزار و عامل ارتقاء عزت نفس بیان کرده‌اند و در این راستا بیشتر به نقش عوامل محیطی و مادی اشاره نموده‌اند اما از منظر قرآن عزّت واقعی در ارتباط با خداوند معنا پیدا می‌کند « والعِزَّهُ للهِ جَمیعاً» و انسان، با ایمان و عمل صالح در سایه تقوای الهی به این مهم دست می‌یابد. با چنین نگرشی تأیید الهی میزان کرامت و عزت واقعی انسان است و شرایط تأثیرگذار محیطی و مادی تنها ابزار و وسایل مقدماتی برای نیل به این اوصاف است. پژوهش حاضر برآن است تا ضمن واکاوی و تبیین مفهوم عزت نفس از منظر قرآن و روانشناسی، به روش توصیفی و تحلیلی مؤلفه‌ها، ابعاد و جلوه‌های عزت نفس را مبتنی بر آموزه‌های وحیانی ارئه دهد.