تعیین مناسب‏ ترین راه‌کار مدیریتی برای تعادل‏ بخشیدن به آبخوان دشت ابرکوه با تحلیل سلسله‌مراتبی

Abstract

در چند دهه­ی اخیر منابع آب‏ زیرزمینی در بسیاری از نقاط جهان، به‎خصوص مناطق خشک و نیمه‏خشک با افت شدید روبه‏رو شده است. در این شرایط، تعیین مهم‏ترین مشکلات و بهترین راه‌کارهای مدیریتی برای حفظ این ذخایر کاری مهم است. هدف این پژوهش شناخت دلایل مؤثر در بی‌تعادلی آبخوان دشت ابرکوه استان یزد است. معیارها و زیرمعیارهای مشکلات منابع آب زیرزمینی و راه‌کارهای مدیریتی آبخوان به‌روش سلسله‌مراتبی طراحی، و ارزش وزنی آن‏ها در نرم‏افزار اکسپرت چویس تعیین شد. نتیجه‌ها نشان داد که عامل کشاورزی با وزن نسبی 76/00% درمقایسه با صنعت، آب‌آشامیدنی و بهداشتی در ایجاد بی‌تعادلی‏ آبخوان مؤثر است. مهم‏ترین مشکلات این بخش به‌ترتیب کشیدن فراتر از مجاز آب (22/6%)، رقابت در بهره‏برداری از آب کشاورزی (20/10%)، سامانه‌‌ی آبیاری (14/50%)، الگوی کشت (12/50%)، سطح زیرکشت (20/8%)، کندن چاه‏های غیرمجاز (6/00%) و توسعه‌ی صنت‌های پرآب‌خواه (4/50%) اولویت‏بندی کرده شد. با توجه به شناختن مهم‏ترین مشکلات، راه‌کارهای مدیریتی برای مهارکردن بحران مدیریت مصرف آب، اصلاح سامانه‌ی آبیاری و الگوی کشت شناسایی و امتیازدهی شد. برای دست‏یابی به این راه‌کارها، زیرمعیارهای مدیریتی شامل نصب‌کردن شمارنده‌های حجمی، رویارویی با آب‌کشی غیرمجاز، جداسازی آب آشامیدنی و بهداشتی، توسعه­ی صنعت‌های کم‌آب‌خواه توصیه می­شود.