ارزیابی ارتباط روند برخی از عوامل آب‌و‌هوایی بر رواناب سطحی در حوزه های آبخیز سواحل جنوبی ایران

Abstract

تغییرات اقلیم که به تغییر در چرخه‌ی آب‌شناسی انجامیده است، بر منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی تأثیر می‌گذارد. مؤثرترین روش برای درک بهتر تغییرات آب‌شناسی متأثر از تغییر اقلیم، تحلیل روند گروه‌های زمانی آب‌شناسی جریان رود‌‌هااست. در این پژوهش، روند عامل‌های آب‌دهی جریان رودها، دماهای کمینه و بیشینه، تبخیر، مقدار بارش، شدت و تداوم بارش، به‌صورت فصلی و سالانه و به تفکیک هر زیرحوزه بررسی شد. در این تحقیق، از روش‌های آمار پارامتری (تحلیل رگرسیون) و ناپارامتری شامل اسپیرمن، من-کندال و من-کندال اصلاح‌شده، در دو مقیاس زمانی سالانه و فصلی استفاده شد. طول دوره‌ی آماری 31 سال، از سال آبی 1362–1361 تا سال 93–1392 بود و تعداد 22 زیرحوزه، براساس تفکیک حوزه‌ی آبخیز درجه‌ی 3 وزارت نیرو، در حوزه‌های آبخیز سواحل جنوبی خلیج‌فارس و دریای عمان برگزیده شدند. نتایج نشان داد که در بیش از 50% از ایستگا‌ه‌ها، رواناب روند کاهشی دارد. این کاهش عمدتاً در ایستگاه‌های بخش مرکزی، حوزه‌ی آبخیز بندر-سدیج و کل-مهران دیده می‌شود. در مقابل، در بیش از 90% از ایستگاه‌ها، روند شدت بارش افزایشی و مدت بارش کاهشی است. دما نیز روند افزایشی، و تبخیر روند کاهشی دارد. بنابراین، یکی از عوامل تأثیرگذار بر آب‌دهی جریان تغییر الگوی بارش، یعنی کاهش تداوم بارش و افزایش شدت آن است.