تدقیق برآورد فرسایش آبی در ایران

Abstract

مقدار فرسایش آبی خاک کشور، براساس نقشه‌ی شدت فرسایش تهیه‌شده در پژوهشکده‌ی حفاظت خاک و آبخیزداری با کاربرد روش توان فرسایش ‌(EPM)، 976 میلیون تن در سال برآورد شده است. این نقشه از نظر شناسایی مناطق حساس‌‌‌تر به فرسایش در هر منطقه، مناسب است، ولی مقادیر برآوردی مدل، نیاز به واسنجی با مقادیر مشاهده‌‌‌ای را دارد که براساس آمار رسوب 276 آبخیز کشور انجام شده است. کمینه و بیشینه‌ی ‌رسوب‌دهی سالانه‌ی مشاهده‌‌‌ای، به‌ترتیب 4 و 5591، و رسوب‌دهی سالانه‌ی برآوردی با مدل، به‌ترتیب 31 و 2946 تن در کیلومترمربع ‌به‌دست آمد. نسبت اصلاحی در هشت منطقه‌ی همگن، با تقسیم میانه‌ی مقادیر متناظر رسوب مشاهده‌‌‌ای به برآوردی، از 57/0 تا 43/1 محاسبه شد. با اعمال ضریب اصلاحی، مقادیر فرسایش سالانه به تفکیک مناطق همگن محاسبه شد که بیشترین و کمترین میانه به ترتیب با 1063 و 130 تن در کیلومترمربع، به آبخیزهای دریای عمان (منطقه‌ی 8) و کویرها (منطقه‌ی 6) تعلق دارد. مقدار فرسایش سالانه‌ی کشور، 895 میلیون تن (معادل 5/5 تن در هکتار در سال) برآورد شد که بیشترین و کمترین سهم به‌ترتیب به منطقه‌ی 8 (33%) و منطقه‌ی 1 یا ساحلی خزر (5/2%) مربوط است؛ همچنین، ملاحظه شد که ‌برخلاف انتظار، رسوب‌دهی ویژه‌ی مشاهده‌‌‌ای با افزایش مساحت، اضافه می‌‌‌شود که دلایل احتمالی آن در متن ارائه شده است.