سیستم نوین حسابداری مالیاتی کشور تحولی بنیادی در نظام اطلاعاتی فرآیند مالیات

Abstract

سیستم نوین حسابداری مالیاتی کشور که در این مقاله معرفی میگردد، ماحصل یک پروژه تحقیقاتی دانشگاهی با عنوان "طرح مطالعه، طراحی و تدوین سیستم حسابداری مالیاتی کشور" است که مسئولیت اجرای آن به عهده نگارنده محول گردیده بود. این سیستم براساس ویژگی های محیط فعالیت و نیازهای اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی کشور و مبتنی بر مبانی نظری پذیرفته شده حسابداری بخش عمومی طراحی شده است. طولانی بودن فرآیند مالیات، مشکلات اندازه گیری میزان مالیتها و عدم وصول مالیتهای قطعی شده هر سال مالی در مهلت های مقرر قانونی، از جمله ویژگی هایی است که استفاده از مبانی تعهدی کامل یا تعهدی تعدیل شده را در شناسایی و ثبت درآمدهای مالیاتی کشور، با مشکلات جدی مواجه و استفاده از مبنای نقدی را تحمیل نموده است. استفاده از حسابداری نقدی در نظام مالیاتی نه تنها موجب نگهداری حساب و انعکاس صحیح درآمدهای مالیاتی هر سال مالی نمیشود، بلکه مدیران سطوح مختلف سازمان امور مالیاتی را از دسترسی به اطلاعات مربوط به مراحل مختلف قبل از وصول مالیات، محروم خواهد نمود. از آنجا که استفاده از مبنای تعهدی در حسابداری درآمدهای مالیاتی، مستلزم تحقق دو شرط قابلیت اندازه گیری و قابلیت وصول این قبیل درآمدها بوده و تحقق شرایط مذکور نیز در وضعیت کنونی ایران، میسر نیست، لذا استفاده از مبنای نقدی و شناسایی درآمدهای مالیاتی در زمان وصول، اجتناب ناپذیر خواهد بود. از سوی دیگر، نگهداری و گزارش اطلاعات مالی مربوط به مراحل مختلف قبل از وصول، برای مدیران امور مالیاتی جهت پیگیری و تسریع در وصول مطالبات مالیاتی از اهمیت درخور ملاحظه ای برخوردار میباشد. به همین دلیل و به منظور طراحی یک سیستم حسابداری کارآمد، ابتدا فرآیند مالیات به دو بخش جداگانه اما در تعامل با یکدیگر موسوم به «فرآیند اظهار تا قبل از وصول» و «فرایند وصول و ایصال» تقسیم و سپس مراحل متخلف هریک از فرایندهای مذکور شناسایی شد. در سیستم حسابداری مالیاتی مورد طراحی تدابیری اتخاذ گردید تا از قابلیت های مبنای متعهدی در نگهداری و گزارش اطلاعات مربوط به فرایند اظهار تا قبل از وصول مالیات و از سازو کار مبنای نقدی برای نگهداری و گزارش اطلاعات مالی ناظر بر عملیات هر یک از مراحل مرتبط با فرایند دوگانه فوق نیز از قابلیتهای نظام حسابداری و حسابهای مستقل مبتنی بر تئوری وجوه، استفاده شده است.