کاربرد مفهوم اهمیت در حسابرسی و تاثیر آن بر اظهار نظر حسابرسان مستقل

Abstract

اهمیت یکی از مفاهیم فراگیر در حسابداری و حسابرسی است که در هردوی آنها اما با کاربردی جداگانه مورد استفاده قرار میگیرد. اطلاعاتی با اهمیت تلقی میشود که عدم ارائه یا ارائه ی نادرست آن بتواند قضاوت یا تصمیم گیری یک استفاده کننده منطقی از صورت های مالی درباره ی امور واحد اقتصادی را تغییر دهد. طبق استاندارهای حسابرسی، حسابرس در هر کار حسابرسی باید "اهمیت" و رابطه ی آن با "احتمال خطر حسابرسی" را ارزیابی کند. حسابرسان در قضاوتهای مربوط به تعیین سطح اهمیت معمولا دو گروه عوامل کمی و کیفی را مد نظر قرار میدهند. <br />هدف این پژوهش، شناسایی عوامل کمی و کیفی موثر در تعیین سطح اهمیت حسابرسی صورتهای مالی توسط حسابرسان مستقل و اولویت بندی آنها، تعیین میزان توافق عمومی حسابرسان در انتخاب و به کار گیری رهنمودهای کمی اهمیت در حسابرسی های انجام شده، شناسایی مشکلات، موانع و ضرورت تدوین رهنمود کمی اهمیت در ایران میباشد. در این پژوهش 15 عامل کمی و 15 عامل کیفی با استفاده از روش های علمی تحقیق شناسایی و مورد آزمون قرار گرفت. <br />طبق نتایج پژوهش، اندازه قلم مورد قضاوت، مبلغ مجموع داراییها، مبلغ مجموع درآمدها، متوسط آنها، سود خالص، حقوق صاحبان سرمایه، مبلغ اصلی و طبقات اصلی وابسته به قلم مورد قضاوت در صورتهای مالی، مهمترین عوامل کمی در تعیین سطح اهمیت حسابرسی میباشند. همچنین فراگیر بودن آثار اشتباه بر بخشهای مختلف صورتهای مالی، ارتباط قلم مورد قضاوت با معاملات اشخاص وابسته و شبهه دار، ماهیت عمدی یا غیرعمدی بودن، عادی یا غیرعادی بودن، برآوردی یا قابل تعیین بودن، تخطی از الزامات قانونی و مقرراتی و احتمال خطر حسابرسی قلم مورد قضاوت، مهمترین عوامل کیفی است که میتواند منجر به تعدیل سطح اهمیت حسابرسی گردد. <br />در این راستا، رهنمودهای کمی اهمیت مبتنی بر مجموع دارایی ها، مجموع درآمدها، متوسط آنها و حقوق صاحبان سرمایه (به میزان 1 تا 3 درصد) و سود خالص قبل از مالیات (بالاتر از 5 درصد) مورد استفاده و توافق بین مدیران حسابرسی ایران است. همچنین کاربرد رهنمودهای کمی اهمیت مبتنی بر متوسط مجموع دارایی ها و درآمدها به همراه سود خالص، قضاوتهای اهمیت را بهبود میبخشد. نتایج تحقیق نشانگر ضرورت تدوین رهنمود کمی اهمیت توسط مراجع حرفه ای است. وجود چنین رهنمودی موجب یکنواختی اظهار نظرهای حسابرسی در شرایط مشابه، رفع مشکلات هنگام تغییر حسابرسان، یکنواختی حجم کار حسابرسی و بهبود کارآیی و اثربخشی حسابرسی میگردد. براساس سایر نتایج تحقیق حسابرسان در ایران از مفهوم اهمیت در مرحله ی برنامه ریزی حسابرسی کمتر استفاده کرده و به رابطه معکوس اهمیت احتمال خطر حسابرسی به ویژه در تعدیل آزمون های محتوا و کنترل کمتر توجه میکنند. به علاوه، در مرحله ی ارزیابی نهایی حسابرسی تنها اشتباهات و تحریفات کشف شده مد نظر قرار گرفته و آثار اشتباهات تعمیم یافته و بالقوه (برآوردی) جهت تعیین آثار مجموع اشتباهات، عموما مورد توجه قرار نمیگیرند.