بررسی تأثیر صنعت فرهنگ بر هویت اجتماعی با تأکید بر شبکه‌های ماهواره‌ای/ نوشتة : جعفر زلفعلی‌فام، داود ابراهیم‌پور

Abstract

پخش مستقیم برنامه‌های تلویزیونی از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای در طول ده سال گذشته مسئله‌ای جهانی شده و مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است. این مقاله با تأکید بر آرای آنتونی گیدنز، استوارت هال و ریچارد جنکینز در مورد چگونگی هویت اجتماعی، به دنبال بررسی تجربی فرضیة گسسته شدن شکل‌های هویت اجتماعی از موقعیت‌های ساختاری و پیوند آن با خصوصیات فرهنگی است. برای آزمودن این فرضیه، متغیرهایی مثل جنس، مدیریت بدن، میزان دینداری، اقتدار خانوادة سنتی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی و پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، روی نمونة 377 نفری از دانشجویان دختر و پسر مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های پیام‌نور استان آذربایجان‌شرقی، مورد مطالعه قرار گرفت. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش روش پیمایش بود که اطلاعات مورد نیاز به وسیله پرسشنامه همراه با مصاحبه جمع‌آوری گردید. جمعیت نمونه با روش نمونه گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای و با استفاده از فرمول پیشنهادی فادی (Foddy) تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از آزمون‌های آماری پارامتریک چون، تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه 0ne-Way آزمون تعقینی LSD و آزمون T دو گروه مستقل استفاده شده است.نگاهی به بخش عظیمی از برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، که مخصوص جوانان تهیه و پخش می‌شود، نشان می‌دهد که این محصولات چگونه در کار تولید شکلی آرمانی از زندگی هستند. در این مورد نتایج تحقیق نشان می دهد که داشتن ماهواره در منزل و تماشای برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای رابطة معنی‌داری با متغیرهایی دارد که آشکارا دلالت فرهنگی دارند. بدین معنا که تماشای برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای بیشترین تأثیر و ارتباط را با خصوصیات فرهنگی شکل‌دهنده به هویت اجتماعی افراد دارد تا خصوصیات ساختاری. بنابراین یافته‌های این تحقیق فرضیة گسسته شدن شکل‌های هویت اجتماعی از موقعیت‌های ساختاری و پیوند آن با خصوصیات فرهنگی را تأیید می‌کند