به‌سوی تدوین الگوی مطلوب برنامه‌های دینی تلویزیون ایران نوشتة مهدخت بروجردی‌ علوی الهام‌سادات حسینی

Abstract

با پیدایش و گسترش رسانه‌های جدید، ذهن بسیاری از پژوهشگران و متخصصان علوم دینی و شماری از متفکران حوزة علوم اجتماعی و ارتباطات، به این نکته معطوف شده است که نسبت میان دین و رسانه چیست؟ نحوة تعامل و پیوند این دو با هم چگونه است؟ در این راستا این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه می‌توان در عرصة رسانه، اخلاق و ارزش‌های دینی را رعایت کرد و صادقانه به نشر و تبلیغ دین پرداخت. از این رو تحقیق پیش ‌رو با هدف شناسایی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه دو گروه علمی و اجرایی دین و رسانه به ارزیابی نظرات استادان ارتباطات و کارشناسان مذهبی سیمای جمهوری اسلامی ایران در خصوص چگونگی حضور دین در رسانه ملی و ویژگی‌های یک برنامه دینی تلویزیونی مطلوب می‌پردازد. در این تحقیق نظریات دین و رسانه، تحقیقات پیشین و ادبیات تحقیق مبنای نظری ساخت گویه‌های تحقیق قرار گرفتند. تحقیق حاضر به روش کیو و با ارائه پرسشنامه‌ای 68 ‌گویه‌ای به 30 پاسخگو شامل 15 استاد ارتباطات و 15 کارشناس عالی مذهبی تلویزیون انجام شد. از نتایج این تحقیق می‌توان به اشتراک نظر بالای هر دو گروه به ضرورت وجود مشاور مذهبی و یک برنامه‌ریزی نظام‌مند برای ساخت برنامه‌های دینی اشاره کرد. از سوی دیگر بر اساس داده‌های به‌دست آمده یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مورد اختلاف پاسخگویان حوزة چگونگی حضور است. هر دو گروه روحانیان و استادان در خصوص اینکه تلویزیون می‌تواند وسیله‌ای مناسب برای تبلیغ دین باشد اتفاق‌نظر دارند اما آنچه در اینجا این دو گروه بر سر آن با هم اختلاف دارند در مورد تبلیغ دین از طریق تلویزیون ایدئولوژیک و توسط کارشناسان و مبلغانی است که از چهره‌های سیاسی و شناخته‌شده هستند. الگوی مطلوب برنامه‌های دینی تلویزیون در این تحقیق در چهار حوزة چگونگی حضور دین در رسانه تلویزیون ایران، حوزة محتوا، حوزة ارائه، و حوزة اجرا به‌صورت جداگانه ارائه می‌شود.