دریافت مستمری من غیر حق در نظام کیفری ایران

Abstract

<strong>هدف:</strong> دریافت من غیر حق از مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی با روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. برخی از مرتکبان با توسل به وسایل متقلبانه و برخی دیگر با دروغ‌گویی و کتمان حقیقت موفق به دریافت مستمری می‌گردند. گروه اول شباهتی قریب به کلاه‌برداران دارند؛ اما کیفردهی آن‌ها بر اساس ماده 97 ق.ت.ا یک عنوان مجرمانه خاص و مستقل خواهد بود. گروه دوم از شمول ماده 97 ق.ت.ا خارج و مشمول ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبان اختلاس، ارتشا و کلاه‌برداری خواهند شد. برای شمول ماده 97 ق.ت.ا بر دریافت من غیر حق مستمری، حتماً باید میان وسایل تقلبی استنادی مرتکب و نتیجه (یعنی برقراری مستمری)، رابطه علیت مؤثر باشد. برای شمول ماده 2 قانون تشدید بر رفتار مرتکب نیز حتماً باید همانند جرم موضوع ماده 97 ق.ت.ا فعلی از مرتکب سرزده باشد؛ ازاین‌رو، برقراری مستمری ناشی از سکوت و ترک فعل دریافت‌کننده فاقد وصف کیفری است. در خصوص رکن روانی نیز برای شمول مواد مذکور بر دریافت من غیر حق مستمری، افزون بر سوءنیت عام، وجود سوءنیت خاص نیز ضروری است. در این مقاله، دریافت مستمری من غیر حق و روش‌های آن از منظر حقوق کیفری تجزیه‌وتحلیل خواهد شد.