بررسی تغییرات سطح دریاچه مهارلو و کاربری اراضی حاشیه آن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

Abstract

پایش تغییرات سطح دریاچه‌­ها و کاربری اراضی اطراف آن­‌ها یکی از راه‌کارهای دست­یابی به مدیریت صحیح دریاچه­‌ها و تالاب­ها است. در پژوهش حاضر، برای پایش تغییرات سطح و کاربری اراضی اطراف دریاچه مهارلو (استان فارس)، از تصاویر ماهواره­‌ای سال­‌های 1366، 1380 و 1392 در دو ماه پر آب (فروردین) و خشک (شهریور) با اعمال تصحیحات هندسی و اتمسفری بر روی تصاویر، از الگوریتم بیشینه احتمال برای تهیه کاربری اراضی استفاده شد. ضریب کاپا برای تصویر شهریور ماه سال 1366، 1380 و 1392 به‌­ترتیب 0.85، 0.88 و 0.89 و برای فروردین­ ماه 1366 و 1392، 0.86 و 0.88 حاصل شد. پس از استخراج کاربری­‌ها و ارزیابی صحت کار، برای پایش تغییرات از روش مقایسه­­ تصاویر ماهواره­‌ای بعد از طبقه‌­بندی استفاده شده است. نتایج نشان­‌دهنده کاهش 82 درصدی سطح آب دریاچه در شهریور بوده است. این میزان کاهش در فروردین سال 1392-1366 به ­میزان 20 درصد بوده است. با کاهش سطح آب دریاچه در شهریور، میزان اراضی بدون پوشش و شوره­زار به میزان 39 درصد و 37.5 درصد افزایش داشته است. تغییرات میزان اراضی کشاورزی و مرتعی اطراف دریاچه مهارلو از سال 1366 تا 1392 به‌­ترتیب 28 درصد و 3.5 درصد کاهش داشته است. به­‌طورکلی، میزان سطح زیر کشت در اطراف دریاچه و میزان سطح آب دریاچه مهارلو با توجه به معنی­‌دار نبودن تغییرات بارش طی بازه بلند­مدت و افزایش معنی‌­دار تبخیر و تعرق حوضه مهارلو طی سه دهه­ اخیر، کاهش چشم­گیری داشته اما مساحت خاک بدون ­پوشش و اراضی شوره­زار سطح دریاچه افزایش یافته است. این امر دارای پیامد­های متفاوتی است که نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی­های صحیح تالاب­‌ها و دریاچه‌­ها مخصوصا در طی سال­‌های اخیر است.