تعیین آستانه بارندگی‌های وقوع جریان واریزه‌ای در بخشی از حوضه کوهستانی البرز

Abstract

جریان واریزه‌­ای از جمله مخاطرات طبیعی است که زندگی انسان­‌ها را در نواحی پر جمعیت کوهستانی تهدید می‌کند. لذا تعیین آستانه­ بارندگی وقوع جریان واریزه­ای، برای توسعه یک سامانه پیش‌­بینی مؤثر، ضروری است. در تحقیق حاضر، آستانه‌­های تجربی­ بارندگی­ برای وقوع جریان واریزه­ای به‌وسیله روش هیرانو در بخشی از حوضه­‌های کوهستانی البرز شامل گرگان‌رود، ناورود، نکا و بابل‌رود ارزیابی شده است. بدین‌منظور، از هایتوگراف بارندگی باران­سنج­‌های ثبات در محدوده زمانی سال­‌های 1383-1362 استفاده شد. سپس آستانه شدت-مدت بارش برای حوضه­‌های منتخب برآورد شده، با تحقیقات پیشین در مقیاس محلی، ناحیه­‌ای و جهانی مقایسه شد. بررسی آستانه‌­های بارندگی برای شروع جریان واریزه­ای نشان داد، بارندگی­‌های بیشتر از 27.2 و 14.8 میلی­‌متر به‌ترتیب در حوضه­‌های ناورود و گرگان‌رود و بارندگی­‌های بیشتر از 37.84 و 66.12 میلی­‌متر در حوضه‌های بابل‌رود و نکا در مدت زمان تمرکز آن­ها، قادر به راه‌­اندازی جریان واریزه‌­ای هستند. مقایسه آستانه­ شدت-مدت بارندگی این پژوهش با نتایج تحقیقات قبل نشان داد که به‌طورکلی، آستانه شدت-مدت بارش ناحیه مطالعاتی نسبت به آستانه‌­های شدت-مدت محلی و ناحیه­‌ای سایر کشورها پایین­‌تر و از آستانه­‌های جهانی بالاتر هستند. به عبارت دیگر، در برخی نقاط دنیا بارندگی­‌های کوچک­‌تر نسبت به مناطق مورد مطالعه می­‌توانند جریان واریزه­‌ای تولید کنند. این اختلافات در میان آستانه­‌ها می‌تواند به‌دلیل تنوع ناشی از عوامل اقلیمی، جغرافیایی، فیزیوگرافی، زمین­‌شناسی برخی مناطق دیگر باشد.