مقایسه داده‌های بارش ماهواره‌ای و ایستگاه‌های هواشناسی در شبیه‌سازی رواناب ماهانه رودخانه کلم با استفاده از مدل SWAT

Abstract

برآورد دقیق رواناب یک عملیات محوری در زمینه مدیریت منابع آب محسوب می­‌شود و پیش­‌بینی آن برای بهره­‌برداری مطلوب از یک سامانه هیدرولوژیکی نقش مهمی دارد که معمولاً انجام این مهم با توسل به مدل‌­های مختلف هیدرولوژیکی صورت می­‌گیرد. محاسباتی مانند شدت و مدت که برای بارش متداول است، در بیشتر نقاط جهان، برای تعیین خصوصیات کلی بارش کافی نمی­باشند، زیرا محاسبات بارش از روی مشاهدات زمینی به‌صورت نقطه‌­ای انجام می­‌شود، در حالی‌که بارش خود یک پدیده سطحی است. در تحقیق حاضر، از داده‌­های بارش سنجش از دور و ایستگاه هواشناسی و مدل SWAT برای شبیه‌­سازی رواناب ماهانه حوزه آبخیز کلم در استان هرمزگان استفاده شد. برای اجرای مدل هیدرولوژیک در ابتدا داده‌­های لازم شامل داده‌­های بارش ایستگاه هواشناسی، بارش ماهواره TRMM و بارش پایگاه بارشی GPCP، دما، رطوبت نسبی، سرعت باد، تشعشع خورشیدی از سال 1998 تا 2012 از تارنما و ایستگاه‌­های مورد نظر استخراج شد، همچنین، نقشه‌­های خاک، کاربری اراضی و مدل رقومی ارتفاعی منطقه متناسب در قالب مدل تهیه شدند. از سال 2001 تا 2009 برای واسنجی و از سال 2010 تا 2012 برای صحت‌­سنجی مدل هیدرولوژیک در نظر گرفته شد. در نهایت مقادیر پارامتر نش-ساتکلیف و ضریب تعیین در دوره واسنجی برای ایستگاه هواشناسی، ماهواره TRMM و GPCP به‌ترتیب برابر 0.51، 0.41، 0.32، 0.51، 0.44 و 0.37 و در دوره صحت‌­سنجی برابر 0.41، 0.52، 0.10، 0.43، 0.71 و 0.19 برآورد شد. این نتایج حاکی از آن است که مدل داده­‌های ایستگاه هواشناسی و ماهواره TRMM را رضایت‌بخش و قابل قبول شبیه­‌سازی کرده اما در مورد پایگاه بارشی GPCP شبیه‌­سازی به‌خوبی صورت نگرفته است.