معرفی و کاربرد روش کمی توموگرافی الکتریکی دو بعدی در آشکارسازی حرکت آب و ارزیابی عملکرد اقدامات آبخیزداری، مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز وردیج، شمال غرب تهران

Abstract

معرفی و ارزیابی روش آشکارسازی حرکت آب به‌وسیله تغذیه واداری که یکی از ضرورت­‌های ارزیابی اقدامات آبخیزداری است، هدف اصلی این تحقیق می‌­باشد. در محدوده مورد پژوهش پنج پروفیل دوقطبی-دوقطبی، طراحی و داده‌برداری شد. پروفیل A در راستای محور خاکریز تاج سد در جهت شرقی-غربی انجام شد. پروفیل B و C در جهت شمالی-جنوبی به‌ترتیب در ساحل راست بالادست و پایین‌دست برداشت شد. پروفیل D و E عمود بر رودخانه به‌ترتیب در پایین‌دست و بالادست محور سد زیرزمینی و چکدم احداثی به انجام رسید. مدل­سازی دو بعدی بر اساس داده­‌های برداشت شده با استفاده از نرم‌افزار RES2DINV و تدقیق‌سازی نتایج مدل با استفاده از مطالعات زمین­‌شناسی انجام گرفت. در این تحقیق دو محدوده حرکت آب یکی مسیر مدفون با تراوایی قابل توجه و دیگری از امتداد نمایی ناودیس شکل در ساحل راست رودخانه آشکارسازی شد. نتایج حاصل از پروفیل A حاکی از تشکیل شدن زون تخریب گسل شمالی–جنوبی و حرکت آب از سکوی سمت راست از ارتفاع 1457 (ارتفاع تاج خاکریز) تا ارتفاع 1450 متر است. مقاومت ویژه الکتریکی بدنه خاکی با بیش از 100 اهم متر، حاکی از خشک بودن بافت رسی آن است. در پروفیل B در فاصله 50 متری محور خاکریز در تراز ارتفاعی 1428 تا 1443 متری، منطقه­‌ای با مقاومت ویژه کم به ابعاد 20 در 15 متر در یک نمای ناودیسی شکل بیانگر محیطی مرطوب است که با توجه به ابعاد و عمق آن، قسمت اعظم حرکت آب از این محل می­‌باشد. پروفیل D تاییدی بر وجود و آشکارسازی مسیری مدفون با تراوایی قابل توجه می­‌باشد که با نتایج پروفیل­‌های A و B همخوانی دارد. پروفیل E تاییدی بر گسل شمالی–جنوبی و هدایت جریانات زیرقشری به سمت ساحل راست می­‌باشد. در مجموع کاربرد روش یاد شده به‌عنوان ابزاری کارامد می­‌تواند در زمان کم و هزینه قابل قبول، ارزیابی میزان و جهت جریان آب را شناسایی نماید. نتیجه کمی این مطالعه موید عملکرد مثبت اقدامات انجام شده است که منجر به ایجاد ذخیره­ای به حجم 120 هزار مترمکعب طی چندین مرحله در سال، در مدیریت سیلاب­‌ها و تغذیه واداری در افزایش توان سفره­‌های سمت راست رودخانه در طول 500 و عرض 200 و ضخامت 20 متر شده که این میزان آب در شکستگی­‌های یاد شده با سرعتی حدود 10 متر در روز در حال حرکت می­‌باشد.