گونه شناسی زیارت و دینداری زائران معنا کاوی کنش زیارت زائران امام رضا (ع) - ابوتراب طالبی* الهه براق علی پور

Abstract

هدف این مقاله بررسی پدیده"زیارت امام" و فهم زائران ایرانی می‌باشد. در بررسی زیارت، چهار بعد قابل‌شناسایی است؛ آداب و مناسک که مربوط به نحوه انجام زیارت است (وجه عملی)، اعتقاداتی که در پس این اعمال نهفته‌اند (وجه اعتقادی)، شرایط جامعه و درک فرد (زائر) از این کنش. هدف این مقاله بررسی و فهم کنش زیارت از منظر کنشگر، تفهم کنشگران می‌باشد.<br /> ما با استفاده از روش تحقیق کیفی و شیوه نظریه مبنایی، به معنا کاوی این کنش پرداخته‌ایم. داده‌های تحقیق از طریق مصاحبه عمیق به‌دست‌آمده ولی از روش مشاهده نیز به‌عنوان تکنیک کمکی استفاده نموده‌ایم.<br />الگوی پارادایمی زیارت با توجه به پدیده محوری حضور در حرم امام رضا(ع) و برقراری نوعی ارتباط، زمینه، شرایط میانجی، شرایط علّی، استراتژی‌های کنش زیارت، و پی آمدهای آن بررسی ‌شده است. نتیجه پژوهش مؤید الگوهای گوناگون دینداری وتاثیر الگوی دینداری ایرانیان به‌عنوان عاملی مهم در شکل‌گیری بینش فرد به زیارت و سرانجام درک وی از زیارت می‌باشد. در واقع با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، الگویی از دینداری و زیارت در دودسته کلی و هفت نوع: مکتبی، سنتی، روشنفکرانه، شبه روشنفکرانه، مناسکی، مناسبتی و نوظهور بازشناسی شده‌اند. این سنخ شناسی بر اساس تفاوت بینش زائران نسبت به دین، زیارت و زیارت امام و تأثیر این بینش‌های متفاوت در انجام زیارت، انجام‌گرفته است.