جنبش‏های جدید اجتماعی: مطالعه موردی آذربایجان

Abstract

نقایص و معایب نظریه‏های کلاسیک جنبش‏های اجتماعی و ناتوانی آنها در تبیین جنبش‏های نوظهور، باعث شد که علمای علوم اجتماعی و سیاسی، مدل‏ها و نظریه‏های جدیدی را برای تبیین و توضیح جنبش‏های مزبور مطرح سازند. در مقاله حاضر ضمن توضیح مفهومی و بیان تفاوت‏های جنبش‏های اجتماعی با مفاهیم قریب مانند حزب، فرقه و نظایر آنها، به اختصار مدل رفتار جمعی اسملسر، نظریه بسیج منابع چارلز تیلی و نظریه فرآیند سیاسی، شرح داده شده و آنگاه به تفصیل، تفاوت‏های جنبش‏های جدید و قدیم اجتماعی بررسی می‏گردد. جنبش‏های جدید تأثیرنهادن بر افکار عمومی و تغییر نگرش مردم را به عنوان استراتژی خود انتخاب می‏کنند، ولی هدف جنبش‏های کلاسیک، تصرف دولت یا تأثیر بر آن بود. بر این مبنا، حوادثی که در اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه 1385 در آذربایجان رخ دادند، بررسی، و نشان داده می‏شود که انگیزه اصلی این اعتراضات، ابراز هویت و اصلاح تصویر ذهنی از گروه قومی و مطالبات فرهنگی بود.