ارزیابی عوامل موثر بر فرسایش‌پذیری مارن‌های استان همدان ‏با استفاده از دستگاه باران‌ساز

Abstract

<span dir="rtl">مارن‌ها نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده و سالیانه هزاران تن رسوب را راهی مخازن سدها و محل پخش سیلاب در ایستگاه‌های تغذیه مصنوعی می‌نماید که در نتیجه، هزینه‌های پالایش آب شرب و پیش‌پالایی آب تغذیه مصنوعی به ‌شدت افزایش می‌یابد. لذا بررسی مارن‌ها از ابعاد مختلف برای کارشناسان و محققان حائز اهمیت است. در این پژوهش سعی شده است تا متغیرهای موثر بر میزان فرسایش‌پذیری مارن‌های استان همدان شناسایی شود. به ‌همین منظور از 41 نقطه در سه منطقه مارن‌دار، 49 نمونه اخذ و برای تعیین مقادیر متغیرهای فیزیکی و شیمیایی‌ مورد نظر به آزمایشگاه ارسال و هم‌زمان مشخصات محل نمونه‌برداری‌ها، چون شیب، موقعیت جغرافیایی و امتیازات هفت پارامتر برای عامل سطحی خاک یادداشت شد؛ همچنین با استفاده از دستگاه باران‌ساز کامفورست در 41 نقطه فوق‌الذکر، آزمایش باران مصنوعی انجام و 41 نمونه روان­آب تهیه و در آزمایشگاه با روش‌های ساده مقدار تلفات ‌خاک اندازه‌گیری و محاسبه شد؛ سپس مقادیر 23 متغیر فیزیکی و 15 متغیر شیمیایی تعیین شده؛ در نهایت، همه داده‌ها به­ وسیله آزمون کولموگروف- اسمیرنوف بررسی و متغیرهای غیرنرمال با ‌لگاریتم‌گیری نرمال شد و آن­گاه به‌وسیله­ آزمون‌های همبستگی، رگرسیون دو متغیره و چند متغیره بررسی شدند. نتایج نشان داد که تنها نُه متغیر فیزیکو- شیمیایی با میزان ‌‌تلفات خاک رابطه معنی‌دار و خطی نشان می‌دهد. از این میان، شاخص ‌خمیری، درصد ‌رس و نسبت ‌رس، به‌ ترتیب مهم‌ترین متغیرها برای ارزیابی میزان تلفات خاک از مارن‌های منطقه به‌ شمار می‌روند.</span>