مسئولیت‌پذیری اجتماعی در قرآن کریم با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان

Abstract

رفتار مسئولانه از شاخص‏های انسان سالم است که تقویت و رشد آن جز با شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار مسئولانه امکان‏پذیر نخواهد بود. حوزه­ مسئولیت انسان شامل مسئولیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و مسئولیت در برابر عهد و پیمان الهی است. تناسب تکلیف با توان فرد و عمل به تکالیف از جمله نکات مهم در جهت افزایش مسئولیت است. این موضوع از زمینه‏های مهم مورد مطالعه جامعه‏شناسی است و طرح آن در قرآن، به منزله­ آن است که قرآن به جامعه‏شناسی و زندگی اجتماعی انسان، نگرش دقیق و جامعی دارد. مقاله حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است، ابتدا به آشنایی با مفاهیم، واژه­های کلیدی و مبانی مسئولیت­پذیری پرداخته، سپس به مسئولیت­پذیری به عنوان پدیده­ای جامعه­شناختی اشاره کرده، سپس، جایگاه مسئولیت­پذیری و اهمیت آن را در قرآن تبیین، و در ادامه، انواع مسئولیت­ها را براساس دین مبین اسلام بررسی کرده و به این مطلب دست یافته است که طرح مسئولیت­پذیری در قرآن، به منزله اهمیّتی است که اسلام برای جامعه و زندگی اجتماعی قائل است و ضرورت شناخت و بررسی علمی این پدیده، مطالعات اجتماعی و جامعه‏شناسی را در اسلام تأیید می‏کند. و این که ریشه‌ وظیفه‌شناسی و مسئولیت­پذیری از اعتقادات فرد نشأت می­گیرد. به گونه­ای که هر چه فرد معتقدتر باشد پایبندی­اش به وظایف بیشتر خواهد بود.