الگوی جامع فرهنگ قرآنی و تبیین نقش آن در تغییرات فرهنگی جامعه اسلامی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای (مدظلّه العالی)

Abstract

رهبران انقلاب اسلامی بارها تأکید کرده‌اند که تغییراتی که انقلاب اسلامی به دنبال آن است بر مبنای قرآن در جامعه و بالاخص در سطح فرهنگی به وجود می‌آید. اما مسئله‌این است که بدون داشتن الگویی برای تغییرات فرهنگیِ مدنظر «بر اساس قرآن کریم» به‌روشنی نمی‌توان دریافت که این تغییرات چگونه می‌خواهند در جامعه پیاده شوند؟ بر همین اساس در این پژوهش به دنبال فهم نقش فرهنگ قرآنی در تغییرات اجتماعی هستیم. آنچه که با بررسی بیانات رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دریافته‌ایم این است که رهبر انقلاب با طرح و بسط ایده فوق، این الگو را که با عنوان «جامعه قرآنی» از آن یادکرده‌ و شرح و تفصیل داده‌اند. در این الگو به سه عامل و عنصر؛ حاکم شدن فضا و بستر فرهنگ قرآنی در جامعه، نقش حکومت‌ها و رسالت قراء به‌عنوان بازوهای ایجاد تغییر فرهنگی در جهت محور قرار گرفتن قرآن در جامعه اشاره شده است. هدف از این پژوهش ارائه مدل جامع نقش فرهنگ قرآنی در تغییرات فرهنگی است که وجه نوآوری این مقاله محسوب می‌شود. در این پژوهش ضمن بررسی بیانات معظم‌له با روش تحلیل مضمون به تبیین الگوی فوق با استفاده از آیات و روایات پرداخته شده و در پایان ضمن ارائه مدل جامعی از این الگو، دسته‌بندی مضامین مستخرج و همچنین نتایج تحقیق شرح داده شده است. با مطالعه دقیق بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به نتیجه خواهیم رسید که گسترش فرهنگ قرآن‌خوانی که مقدمه تدبر و عمل به قرآن است در سایه حمایت حاکمیت‌ها و همچنین ایفای نقش جدی قرَاء منجر به ایجاد جامعه‌ای قرآنی و همچنین مقدمه حاکمیت فرهنگی قرآن در فضای کشور خواهد شد.