فرآیند انسجام میان استعاره‌های مفهومی قرآن کریم

Abstract

<strong>نظم و انسجام در قرآن کریم از دیرباز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام بوده‌ است و تاکنون نظریاتی مانند "نظریه نظم" و "نظریه وحدت موضوعی قرآن" در این راستا شکل‌گرفته است. امروزه نیز برمبنای نظریه انسجام متنی، در مطالعات روش‌شناسی متن، می‌توان عواملی که اجزای تشکیل‌دهنده متن را به هم مرتبط می‌سازد و سبب انسجام و هماهنگی آن می‌شود، بررسی کرد. براین اساس، در مقاله حاضر، ابتدا ارتباط عبارات استعاری قرآن برمبنای نظریه استعاره مفهومی، مورد بررسی قرار گرفته و تحلیل شناختی استعاره‌های مفهومی فاصله، اندازه و حرکت، سه نوع انسجام: انسجام تحت یک استعارة کلان، انسجام میان چند جنبه از یک مفهوم منفرد و انسجام ترکیبی استعاره‌ها را نشان داده‌است. سپس بر مبنای نظریه انسجام متن، مشخص شد این استعاره‌ها به‌عنوان گره‌های انسجامی، بیانگر نوعی ارتباط معنایی میان اجزاء متن هستند که آنها را از گسستگی و ناهماهنگی در موضوع حفظ می‌کند. همچنین هم‌پوشی موجود میان اهداف استعاره‌ها نشان داد، چگونه زبان استعاری قرآن همه مفاهیم و اندیشه‌های خود را در مسیر هدف اصلی خویش انسجام بخشیده است. این انسجام استعاری پیوستگی آیات را از محدوده سوره‌ها به‌کل متن تعمیم می‌دهد و اعجاز ادبی متن قرآن کریم را از زاویه‌ای جدید بیان می‌کند.</strong>