تعیین فاکتور درجه-روز و ذوب برف برای بخشی از زاگرس میانی، مطالعه ‏موردی: گردنه چری

Abstract

<span dir="RTL">روش و مدل‌های گوناگونی برای محاسبه مقدار ذوب برف مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از رایج‌ترین آن‌ها، </span><span dir="RTL">روش درجه-روز است. این روش بر مبنای یکی از پارامترهای دمای</span><span dir="RTL">ی</span><span dir="RTL">، ذوب برف را برآورد می‌نماید. در این مدل علاوه بر متغیر دما، ضریبی به نام فاکتور درجه-روز به‌کار می‌رود که قبل از کاربرد بایستی برای هر منطقه تعیین شود. برای این منظور مستقیما و به‌طور همزمان مقدار ذوب برف و دما اندازه‌گیری شده و بر اساس داده‌های حاصله و با ایجاد رابطه همبستگی، ضریب مدل به‌دست خواهد آمد. این پژوهش در ارتفاعات چری واقع </span><span dir="RTL">در</span><span dir="RTL">استان چهارمحال و بختیاری به‌عنوان "منطقه معرف برف‌سنجی" محدوده زاگرس میانی اجرا شد. </span><span dir="RTL">برای اجرای این پژوهش</span><span dir="RTL"> هفت جایگاه مجزای </span><span dir="RTL">برف‌سنجی انتخاب و </span><span dir="RTL">در هر جایگاه، سه اشل با آرایش رئوس قائم‌الزاویه به‌طول اضلاع حدود 20 متر نصب شد. برای تعیین مقدار ذوب برف روش اشل-چگالی مورد استفاده قرار گرفت. دمای محیط در هر جایگاه نیز بر اساس روابط گرادیان حرارتی محدوده طرح محاسبه شد. از آبان سال 1384 تا اردیبهشت 1390 عمق برف انباشته به‌صورت هفتگی و پیوسته </span><span dir="RTL">قرائت </span><span dir="RTL">و به‌طور همزمان چگالی و عمق آب معادل آن محاسبه شد. با تفاضل عمق آب معادل برف در دو قرائت متوالی (دوره‌های زمانی بدون بارش)، مقدار ذوب برف محاسبه شد. </span><span dir="RTL">داده‌های به‌دست آمده برای چهار شاخص دمایی در دوره‌های زمانی مشترک شامل </span><span dir="RTL">1) مجموع دمای متوسط دوره، 2) مجموع دمای متوسط روزهای با دمای مثبت دوره، 3) میانگین دمای متوسط روزهای دوره و 4) میانگین دمای متوسط روزهای با دمای مثبت دوره، </span><span dir="RTL">مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت</span><span dir="RTL"> و فاکتور </span><span dir="RTL">درجه</span><span dir="RTL">–</span><span dir="RTL">روز تعیین شد. </span><span dir="RTL">بیشترین ضریب همبستگی (0.63=R²) </span>بین مجموع دمای مثبت روزهای دوره (شاخص 2) و مقدار ذوب برف مشاهده شد. بر این اساس مقدار درجه-روزبرای منطقه مورد مطالعه 4.2 به‌دست آمد که بیانگر شدت ذوب برف به مقدار چهار میلی‌متر در روز به ازای هر درجه سانتی‌گراد دمای بالای صفر است. این نتیجه در دامنه غالب نتایج مطالعات قبلی بوده و در محدوده زاگرس میانی قابل استناد و کاربرد است.