وضعیت پژوهش علمی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان اسلام

Abstract

امروز توانایی علمی به ویژه در صورتی که منجر به ابداع و فن آوری شود، از ارکان ضروری توسعه اجتماعی و اقتصادی ملت هاست و یکی از شاخص های سنجش این توانایی تعداد مقالات پژوهشی است که توسط دانشمندان و پژوهشگران یک کشور در سطح بین المللی منتشر می گردد. اطلاعات لازم برای این شاخص از طریق پایگاه اطلاع رسانی "وب علوم" ارائه می شود. گزارش 400 صفحه ای منتشر شده توسط مرکز همکاری های علمی و فنی سازمان کنفرانس اسلامی وضعیت علمی 57 کشور اسلامی را بر حسب فعالیت های تحقیقاتی از جمله انتشار مقالات بین المللی در ده سال اخیر (2005-1995) از طریق پایگاه اطلاع رسانی "وب علوم" بیان می دارد. بر اساس این گزارش ده ساله کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در مجموع 259963 مقاله ی پژوهشی را از مجموع 10/25 میلیون مقاله (در سطح جهانی) در نشریات بین المللی منتشر کرده اند. این مطالعه نشان می دهد علیرغم اینکه کشورهای اسلامی حدود یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می دهند و حدود %70 منابع نفت و گاز و یک چهارم منابع طبیعی دیگر را دارا هستند، تنها %2/5 مقالات را نسبت به کل جهان منتشر نموده اند. در این مقاله سعی شده است که وضعیت جمهوری اسلامی ایران و 8 کشور اسلامی دیگر که دارای بیشترین فعالیت علمی- تحقیقاتی در میان سایر کشورهای اسلامی هستند گزارش گردد. این کشورها شامل ایران، ترکیه، کویت، مصر، عربستان سعودی، لبنان، امارات متحده عربی، مالزی و ازبکستان می باشد. چهار عامل بسیار مهم، تولید ناخالص ملی، میزان سود، مساحت ارضی و مقاله های علمی مندرج در نمایه های بین المللی، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران از نظر میزان سواد، تولید ناخالص ملی و مساحت ارضی در جایگاه بالایی قرار دارد و از نظر میزان مقاله های علمی بین المللی در 10 سال اخیر در جایگاه سوم و در سه سال اخیر در جایگاه دوم قرار گرفته است. دانشگاه های جمهوری اسلامی ایران باید رقابت خود را با دانشگاه های 8 کشور اسلامی ادامه دهند و مسوولان کشور نیز می باید سهم بودجه ی تحقیقاتی را تا 3 درصد ارتقا دهند تا بتوان در پیشبرد علم با سایر کشورها رقابت نمود و در آتیه نزدیک به مقام اول علمی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه نائل آمد.