مقدمه ای بر سنجش «دانش برای توسعه»

Abstract

این مقاله با تأکید بر نقش حیاتی و حساس دانش در توسعه اجتماعی ـ اقتصادی جوامع، به شناسایی عوامل مؤثر در زمینه‌سازی برای پیشرفت علم و فناوری پرداخته و وضعیت کشورهایی را که در دهۀ اخیر به توسعۀ مناسب دست یافته‌اند (نظیر کشورهای جنوب شرق آسیا) به مثابه مصداقی برای این مدعا قرار داده است که توسعه درون‌زا متکی بر دانش (اعم از تولید در داخل یا اکتساب آن از خارج کشور) و اشاعه آن در جامعه و فراهم شدن زمینه‌های مناسب برای تزریق و به کارگیری نتایج آن در صنایع و خدمات و نیز آمادگی مردم برای استفاده از تولیدات و خدمات دانش است. این مقاله در ادامه، اجزای شش‌گانه دانش ملی را برشمرده و وضعیت جامعه ما را در هر بخش توضیح داده است. به نظر نگارنده کشور ما در بخش انگیزش به علت برخورداری زمینه‌های مناسب و امکانات بالقوه‌ای که قابلیت توسعه دارند با مشکلی روبه‌رو نیست. در بخش خلق و تولید دانش نیز آنچه اولویت دارد ضرورت شناخت دانش‌های مورد نیاز توسعۀ اجتماعی و اقتصادی است. اما در بخش دسترسی به دانش ضعف زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی کاملاً مشهود است. در بخش اشاعه نیز معضل اصلی عدم جذب سریع نتایج فعالیت‌های دانش در امور اقتصادی و اجتماعی است؛ همچنین در بخش بهره‌برداری از دانش نیاز به توسعۀ زمینه‌های اولیه، نیازی جدی و اساسی است.