ارزیابی مقاومت به خشکی عمل‌کرد علوفه ژنوتیپ‌های گونه ‏Elymus hispidus

Abstract

<span dir="RTL">بخش اعظمی از مراتع ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند، بنابراین مقاومت به خشکی در گیاهان این مناطق دارای اهمیت زیادی می‌باشد. در این پژوهش تنوع عمل‌کرد 11 ژنوتیپ علوفه از گونه</span><span dir="RTL">قالب </span><span dir="RTL">طرح بلوک</span><span dir="RTL">­</span><span dir="RTL">‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش)، طی سال‌­های 1383 تا 1385 </span><span dir="RTL">در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، واقع در شهرستان اسلام‌آباد غرب مورد </span><span dir="RTL">ارزیابی</span><span dir="RTL"> قرار گرفت. تنوع معنی­‌داری </span><span dir="RTL">در بین دو محیط تنش و بدون تنش و هم‌چنین، در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای عمل‌کرد علوفه خشک مشاهده شد. با استفاده از </span><span dir="RTL">عمل‌کرد علوفه­ خشک اندازه‌­گیری شده </span>دو محیط آبی و دیم، شاخص‌­های مقاومت به خشکی برای ژنوتیپ‌ها محاسبه شد. با توجه به تجزیه واریانس در بین ژنوتیپ‌­ها برای شاخص­‌های تحمل به تنش، بهره­وری متوسط و عمل‌کرد محیط بدون تنش در سطح یک درصد و برای شاخص‌­های میانگین هارمونیک و میانگین هندسی بهره­‌وری در سطح پنج درصد تنوع معنی‌دار مشاهده شد. برای شاخص­‌های حساسیت به تنش، تحمل به خشکی و عمل‌کرد محیط تنش در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی تنوع معنی‌دار مشاهده نشد. شاخص­‌های بهره‌­وری متوسط، میانگین هندسی بهره‌­وری، میانگین هارمونیک و تحمل به تنش هم‌بستگی مثبت و معنی­‌دار با عمل‌کرد دو محیط تنش و بدون تنش نشان دادند، بنابراین انتخاب برای مقاومت به خشکی براساس این شاخص­‌ها انجام شد. در مجموع، نتایج حاصل از مقایسه میانگین عمل‌کرد علوفه خشک محیط تنش و بدون تنش و مطالعه شاخص­‌های مقاومت به خشکی با روش دانکن در سطح پنج درصد نشان داد که ژنوتیپ‌‌های 5-890 و 6-890، بیش‌ترین مقاومت به خشکی را داشتند و به‌عنوان مواد ژنتیکی مناسب به‌منظور احیای مراتع یا جهت برنامه­‌های اصلاحی برای شرایط دیم استان کرمانشاه معرفی شدند. نتایج تجزیه خوشه‌­ای و تجزیه به مولفه­‌های اصلی نیز، نتایج به‌دست آمده را تایید نمود.