ارزیابی فرسایش و رسوب‌دهی در حوزه آبخیز کرج با استفاده ‏از مدل هیدروفیزیکی

Abstract

در اجرای برنامه‌های حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش در حوزه آبخیز کرج، به‌ منظور جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه، لازم است ابتدا مناطق حساس به فرسایش در آن شناسایی و اولویت‌بندی شوند. با توجه به‌ وجود سد کرج در این حوضه و مسئله کاهش عمر مفید آن، در این تحقیق از مدل هیدروفیزیکی برای به‌ کارگیری عوامل اصلی فرسایش و نیز امکان برآورد نسبتاً دقیق وضعیت فرسایش و رسوب، بدون نیاز به بررسی‌های گسترده و زیاد میدانی استفاده شده است. مقایسه مقدار رسوب اندازه‌گیری شده در ورودی سد با مقدار رسوب برآورد شده از طریق این مدل، بیان‌گر دقت آن در تعیین پتانسیل رسوب‌دهی هر یک از زیرحوضه‌ها است. در بررسی نقش عوامل به‌کار گرفته شده در این مدل برفرسایش و تولید رسوب، تجزیه و تحلیل عاملی به‌ وسیله نرم‌افزار <span dir="LTR">SPSS</span> بر روی متغیرهای دخیل در مدل بر اساس معیار ریشه پنهان، ماتریس همبستگی و ماتریس دوران متعامد صورت گرفته که نشان می‌دهد متغیرهای مساحت و شیب حدود 35.5 درصد و متغیرهای فرسایش، بارندگی و پوشش گیاهی نیز به‌ ترتیب 27.9، 18 و 10.9 درصد از تغییرات رسوب را تخمین می‌زنند. در واقع مجموعه‌ این عوامل، بیشینه 92 درصد از تغییرات رسوب زیرحوضه‌ها را پوشش می‌دهند.