ارزیابی اثر بخشی عملیات بیومکانیکی آبخیزداری در ترسیب کربن به‌منظور اصلاح تغییرات اقلیمی، مطالعه موردی: آبخوان‌داری کوهدشت و پخش سیلاب رومشکان

Abstract

گرمایش جهانی معلول تصاعد گازهای گلخانه‌ای نظیر گازکربنیک، متان، نیترواکسید و غیره به جو در اثر فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی می‌باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی اثر بخشی عملیات بیومکانیکی آبخیزداری به‌منظور اصلاح تغییرات اقلیمی در دو سایت پخش سیلاب رومشکان و آبخوان‌داری کوهدشت انجام شد. بدین‌منظور چهار گونه درختی اکالیپتوس­، سرو­­­، بادام و انجیر در سایت پخش سیلاب رومشکان و پنج گونه درختی پسته، انار، انجیر، سرو و بادام در سایت آبخوان‌داری کوهدشت که همراه با عملیات مکانیکی و در مجاورت سازه‌های مکانیکی همگی در سال 1375 کاشته شده‌اند، انتخاب شد. سپس با قطع کامل این گونه‌ها از اندام مختلف هر گونه درختی 10 نمونه با دو تکرار تهیه و با انجام مراحل مختلف آزمایشگاهی میزان کربن ترسیب شده در اندام مختلف هر گونه درختی تعیین شد. با توجه به نتایج آزمایشات و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده از سایت‌های مورد مطالعه، مشخص شد در مکان‌هایی که پروژه‌های پخش سیلاب در آن‌ها صورت پذیرفته و گونه اکالیپتوس کشت شده است، شرایط ترسیب کربن نسبت به سایر گونه‌های کشت شده در پخش سیلاب و آبخوان مطلوب‌تر بوده و میزان آن به‌طور میانگین 167.9 تن در هکتار می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که در گونه‌های اکالیپتوس و سرو کاشته شده در پخش سیلاب رومشکان و نیز انجیر و سرو کاشته شده در آبخوان کوهدشت شاخه بیشترین میزان ترسیب کربن را به‌خود اختصاص داده است. در گونه بادام، پسته و انار کاشته شده در آبخوان کوهدشت ریشه بیشترین مقدار ترسیب کربن را دارا بوده، در انجیر کاشته شده در پخش سیلاب رومشکان تنه و در بادام کاشته شده در آبخوان کوهدشت ریشه و شاخه به‌طور مشترک بیشترین مقدار ترسیب کربن را به‌خود اختصاص داده‌اند. همچنین، بررسی‌ها نشان می‌دهد که برگ تمامی گونه‌های مورد مطالعه کمترین نقش را در ترسیب کربن داشته‌اند.