برآورد تبخیر روزانه از تشت با استفاده از مدل‌های موجود سری زمانی

Abstract

<span dir="RTL">امروزه </span><span dir="RTL">برنامه‌</span>­<span dir="RTL">ریزی </span><span dir="RTL">صحیح </span><span dir="RTL">برای</span><span dir="RTL"> استفاده</span><span dir="RTL"> بهینه </span><span dir="RTL">از </span><span dir="RTL">منابع </span><span dir="RTL">آبی </span><span dir="RTL">با</span><span dir="RTL"> هدف </span><span dir="RTL">رسیدن</span><span dir="RTL"> به</span><span dir="RTL"> توسعه</span><span dir="RTL"> پایدار </span><span dir="RTL">از اهمیت خاصی برخوردار </span><span dir="RTL">است. </span><span dir="RTL">آگاهی از مقدار </span><span dir="RTL">دقیق </span><span dir="RTL">تبخیر سطحی روزانه یکی از پارامترهای مهم برای برنامه­‌ریزی­‌های منابع آب، مدیریت آبیاری و تولیدات زراعی است. عدم کفایت تعداد ایستگاه‌</span>­<span dir="RTL">های تبخیرسنجی، ابهام در کیفیت داد</span><span dir="RTL">ه‌ها و خلاءهای آماری موجود در مقاطع مختلف زمانی، پژوهشگران را به‌سمت مدل­‌های برآورد، سوق داده است. در این پژوهش، </span><span dir="RTL">با به‌کارگیری مدل‌</span>­<span dir="RTL">های مبتنی بر سری زمانی به برآورد مقدار تبخیر روزانه تشت تبخیر در سه ایستگاه منتخب استان همدان اقدام شد. در این رابطه، صحت و دقت هر یک از مدل­‌ها با استفاده از معیارهای آکائیک AIC </span><span dir="RTL">و</span> SBC <span dir="RTL">و شاخص میانگین انحراف نسبی </span>(MPE) <span dir="RTL">ارزیابی شد. </span><span dir="RTL">بررسی نمودارهای داده‌های کلیه ایستگاه‌­ها نشان داد که سری زمانی داده­‌های تشت تبخیر در کلیه ایستگاه‌­ها دارای یک روند فصلی نیست و به‌همین دلیل تغییرات زمانی تبخیر از تشت، از مدل ARIMA </span><span dir="RTL">پیروی می‌­کند. با توجه به معیارهای خطاسنجی برای ایستگاه تبخیرسنجی آق</span>­<span dir="RTL">‌کهریز مدل (ARIMA(1,1,1) ARIMA(2,0,1 </span><span dir="RTL">و برای ایستگاه­‌های سد اکباتان و کوشک‌آباد، مدل ARIMA(2,0,1)<span style="color: #ffffff;"><span style="font-family: times new roman,times,serif;"><span style="font-size: 8px;">l</span></span></span> </span><span dir="RTL">به‌عنوان ساختار بهینه قابل پیشنهاد است. </span><span dir="RTL">آماره</span>­<span dir="RTL">‌های R² </span><span dir="RTL">و RMSE </span><span dir="RTL">برای ایستگاه </span><span dir="RTL">آ</span><span dir="RTL">ق</span>­<span dir="RTL">‌کهریز به‌ترتیب برابر 0.93 و 2.44</span><span dir="RTL"> میلی‌­متر در روز، در ایستگاه سد اکباتان 0.93 و </span><span dir="RTL">1.23 میلی‌­متر در روز </span><span dir="RTL">و برای ایستگاه کوشک‌آباد برابر 0.92 و 1.03 میلی­‌متر در روز</span> <span dir="RTL">به</span>‌<span dir="RTL">دست آمد</span><span dir="RTL">. طبق نتایج مدل منتخب،</span><span dir="RTL"> MPE ایستگاه‌های مورد پژوهش برای مدل منتخب بین 5.85 الی 6.29 درصد متغیر است که نشان‌دهنده بیش برآورد مدل­‌های منتخب نسبت به مقادیر اندازه­‌گیری است. مقدار انحراف استاندارد برای ایستگاه آق‌کهریز برابر </span><span dir="RTL">0.15 میلی­‌متر</span><span dir="RTL">، </span><span dir="RTL">برای ایستگاه سد اکباتان 0.14 میلی­‌متر و برای ایستگاه کوشک‌آباد برابر 0.13 میلی­‌متر به‌دست آمد</span>.