پاسخ رسوب‌نمود و حلقه‌های سنجه رسوب به نوع و توزیع مکانی کاربری‌ اراضی

Abstract

<span dir="RTL">رسوب‌نمودهای معلق و حلقه‌های سنجه ابزارهای مهمی در تحلیل رفتار رسوبی حوزه‌های آبخیز و طبعاً موفقیت اقدامات آبخیزداری در مدیریت رسوب محسوب می‌شوند. با این وجود، تهیه و تحلیل رسوب‌نمودها و حلقه‌های سنجه در مقیاس حوزه‌های آبخیز و بررسی عوامل موثر بر آن در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس</span><span dir="RTL">،</span><span dir="RTL"> پژوهش حاضر با هدف تحلیل رفتار آب­‌نمود و رسوب‌نمود مشاهداتی و شبیه‌سازی شده برای 13 رگبار طی پاییز 1390 تا پاییز 1391 در حوزه آبخیز رودخانه گلاز اشنویه در استان آذربایجان غربی با مساحت 103 کیلومترمربع انجام پذیرفت. برای این منظور، رسوب‌نمودهای رگبارهای مشاهداتی با استفاده از مفهوم رسوب‌نمود واحد لحظه‌ای استنتاج و تاثیر نوع و توزیع مکانی کاربری‌های مرتع، کشاورزی و جنگل روی آن‌ها بررسی شد. همچنین، الگوی رفتاری آب‌نمودها و رسوب‌نمودهای مشاهداتی و </span><span dir="RTL">حلقه‌‌های سنجه رسوب به ازای هر یک از کاربری‌ها رسم و تحلیل شد. بر اساس </span><span dir="RTL">نتایج به‌دست آمده از داده‌های مشاهداتی، اغلب رسوب‌نمودها دارای اوج زودهنگام و طبعاً حلقه‌های سنجه ساعت‌گرد بوده و نیز افزایش غلظت رسوب در شاخه پایین‌رونده رسوب‌نمود در اثر مشارکت تولید رسوب از کاربری‌های کشاورزی دامنه‌های بالادست آبخیز اتفاق افتاده است. صحت نتایج شبیه‌سازی در برآورد رسوب‌نمود در مرحله اعتبارسنجی، بر اساس معیار ضریب کارایی برابر 71 </span><span dir="RTL">درصد نیز مورد تائید قرار گرفت. تحلیل اثر نوع و توزیع مکانی انواع کاربری نیز دلالت بر تاثیر معنی‌دار آن‌ها بر شکل رسوب‌نمودها و نیز حلقه‌های سنجه داشته است.</span>