امکان سنجی اجرای طرح "کم‌کاشت" در راستای احیای تالاب جازموریان؛ مطالعه موردی شهرستان جیرفت

Abstract

تالاب هامون جازموریان یکی از حساس‌ترین اکوسیستم‌های موجود در جنوب شرق کشور می‌باشد که به دلیل احداث سد در اراضی بالادست و عدم تأمین آب زیست‌محیطی در حال نابودی است. طبیعت این تالاب با توجه به موقعیت جغرافیایی و ایجاد سد انحرافی بمپور و سد مخزنی جیرفت بر روی رودخانه‌های اصلی منتهی به آن به سوی خشکی پیش می‌رود. یکی از راهکارهای پیشنهادی عده‌ای از محققان، جهت احیای محیط‌های آبی، آیش‌گذاری بخشی از اراضی فاریاب استفاده‌ کننده از آب پشت سدها و رهاسازی این منابع می‌باشد. از این‌رو، پژوهش حاضر با به‌کارگیری اطلاعات 212 پرسشنامه در سال 1393 به منظور امکان‌سنجی اجرای طرح کم‌کاشت در راستای احیای تالاب جازموریان انجام شده ‌است. برای نیل به این هدف از روش دومرحله‌ای هکمن که متشکل از دو الگوی پروبیت و رگرسیون خطی می‌باشد، استفاده شد. نتایج الگوی پروبیت نشان می‌دهد که متغیر‌های سطح زیرکشت، میزان تحصیلات، اشتغال، تعداد اعضای خانوار و درآمد کشاورزان دارای اثر معنی‌داری بر تمایل به مشارکت آن‌ها در احیای تالاب جازموریان می‌باشد. در حالی که مطابق با نتایج الگوی رگرسیون خطی، متغیرهای سطح زیرکشت، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تعداد اعضای خانوار و درآمد اثر معنی‌داری بر میزان تمایل به مشارکت کشاورزان در احیای تالاب جازموریان است. براساس نتایج مطالعه، 61 درصد از کشاورزان منطقه مورد مطالعه تمایلی برای مشارکت در طرح پیشنهادی ندارند. لذا پیشنهاد می‌شود در صورت تمایل دولت به اجرای طرح کم‌کاشت، با تدوین برنامه‌های جانبی مناسب و ارائه راهکارهای قابل پذیرش توسط کشاورزان، درصد مشارکت افراد در اجرای این طرح افزایش داده شود.